Elmas Ticareti
Yasemin AYDIN
KİMBERLEY SÜRECİ SERTİFİKA SİSTEMİ
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ. 5
1.1. Çatışma Bölgesi Elmasları7
1.1.1. Angola. 8
1.1.2. Liberya ve Sierra Leone. 9
1.1.3. Fildişi Sahilleri9
1.1.4. Demokratik Kongo Cumhuriyeti10
1.2 Elmaslar Hakkında Gerçekler. 11
2.1. Kimberley Süreci Genel Tanımları13
2.2. Kimberley Sürecinin Organizasyonu. 13
2.2.1.Başlangıçtan Günümüze Kimberley Süreci Sertifika Sistemi’nin Başkanları:15
2.2.2.Çalışma Grupları ve Faaliyetleri15
2.3. Kimberley Süreci Sertifika Sistemi17
2.3.1. Bazı Sorunlu Bölgeler. 18
2.3.2. Sertifikanın Süreci18
2.3.3. Sertifikanın İşleyişi19
EK 1. 25
EK 2.28
EK 3.30
TABLOLAR LİSTESİ Sayfa No
Tablo 1. AB’nin Angola’dan Elmas İthlatı …………………………………………………………………….. 5
Tablo 2. AB’nin Sierra Leone’den Elmas İthalatı …………………………………………………………… 5
Tablo3. AB’nin Kongo’dan Elmas İthalatı ……………………………………………………………………… 6
Tablo 4. AB’nin Orta Afrika Cumhuriyetinden Elmas İthalatı ……………………………………….. 6
Tablo 5. AB’nin Botsvana’dan Elmas İthalatı …………………………………………………………………. 6
Tablo 6. 2008 Dünya Elmas Üretimi ………………………………………………………………………………. 18
Tablo 7. 2009 Dünya Elmas İhracatı ………………………………………………………………………………. 19
Tablo 8. 2009 Dünya Elmas İthalatı ……………………………………………………………………………….. 20
GRAFİKLER LİSTESİ Sayfa No.
Grafik 1. Afrika Siyasi Hazitası ……………………………………………………………………………. 4
Grafik 2. Kimberley Süreci Üyeleri ………………………………………………………………………. 11
GİRİŞ
See, a part of me say keep shinin’
How? When I know what a “Blood Diamond” is
Kimberley Sürecinin ciddi zayıflıkları olmasıyla birlikte, kanlı elmas olarak ta bilinen çatışma bölgesi elmasların ticaretine mücadelede yardımcı olmuştur. Birleşmiş Milletler Fildişi Sahillerinden ve diğer elmas ihraç eden Afrika ülkelerinden ciddi sayıda kanlı elmasın ticarete konu olduklarını saptamıştır. Buna rağmen, politik güçler ve hükümetler Kimberley Sürecinin ve elmas endüstrisinin çabalarının güçlenmesini engellemekte. Kimberley Sürecinin ve elmas endüstrisinin çabaları ile, şimdiye kadar kanlı elmaslardan beslenen iç savaşların ve isyancı hareketlerin sonlandırılmasına ve elmasların savaşları beslememesi yönünde ilerlemekte.
Kimberley Süreci hükümetler, sivil toplum kuruluşları tarafından yasadışı elmas ticaretine karşı yürütülen sivil toplum kampanyaları aracılılığı ile müzakere edilmeye başlandı. Kimberley Sürecinin önemli bir etkisi de, Madende Şeffaflık İnisiyatifi gibi kendisinden sonra da küresel ölçekte bu gibi çalışmalara örnek olmasından kaynaklanmaktadır. Sürecin başlamasından sonra kabul edilen Kimberley Süreci Sertifika Sistemi ile birlikte, yasa dışı elmas ticaretinde meydana gelen azalmalar, sürecin etkinliğinin bir göstergesi olarak görünse de, Afrika’nın bazı bölgelerinde devam eden kanlı elmas ticareti, çok düşük rakamlarla olsa dahi hala kendinden söz ettirmekte.[1]
-
Mineral Olarak Elmaslar
Elmas, bilinen en sert maddelerden biridir ve değerli bir taştır. Karbon elementinin bir modifikasyonu grafit, diğeri ise elmastır.
Elmasın saf karbon olduğu ilk olarak Fransız kimyacı Lavoisier tarafından keşfedilmiştir. Lavoisier, elması yakmış ve yanma gazının sadece karbondioksit olduğunu görünce elmasın karbon olduğu hükmüne varmıştır. Elmas 3547 derecede erir.
Elmas orijinal olarak yalnız Kimberlit Bacaları’nda bulunur. Diğer tip elmas oluşumları, muhtemelen Kimberlit’ten aşınmayla veya tortuların başkalaşım geçirmelerinden meydana gelmiştir. Kimberlit kayasında bâzan elmas bulunmayabilir. Bulunma nisbeti ancak ortalama kırk milyonda birdir. Kimberlit, yüksek nispette magnezyum ve demir bulunduran volkanik kaya kalıntısıdır. Bu kayalarda birçok başka mineral de bulunur. Kalsit, olivin, ilmenit, mika vb.. Kimberlit yer kabuğunun derin tabakalarında kanallar şeklinde bulunur. Elmasın bazı yer kabuğu hareketleriyle yukarıya çıktığı kabul edilmektedir. Kısmen de bazı bölgelerde nehir kumlarına karışmıştır. Elmasın en çok bulunduğu yerler olarak, Avustralya, Güney Afrika (Kimberley’de), Güney Amerika, Endonezya ve Hindistan sayılabilir.
Elmasın kazanılması, diğer minerallerin işlenmesi gibidir. Yalnız kristaller o kadar bol değildir. Çok dağınık olup, tespitleri bile güçtür. Yeryüzüne yakın cevherler olduğu gibi, 300 metre derinlerde olan cevherler de vardır. Cevher kayaları, borular daldırılarak kırılır. Çıkarılan balçıklı, kumlu cevher iki ameliyeden geçirilir. Cevher önce yoğun bir sıvıda yüzdürülür. Çok ağır olan mineraller dibe çöker. Daha sonra kumlu-çamurlu karışım bir nevi elekte aşağı-yukarı titreşim verilerek, elmasın dibe çöktürülmesi sağlanır.
Ayrı bir sistemle hem kesilmiş, hem de parlatılmış hâle getirilebilen yegâne mineral, elmastır. Birçok elmas kristali kendiliğinden pırlanta olacak şekildedir. Fakat bir kısmı da kesilmek zorundadır. Kesilmesi dikkat ve titizlik ister. Elmasların kıymeti dört faktörle ilgilidir: Kesilme, renk, büyüklük (karat) ve berraklıktır. Çatlak olup olmaması da çok önemlidir. Çünkü, çatlaklık, ışık girişini zorlaştırmaktadır. Sarı ve kahverengi elmaslar pek istenmez. Pembe, menekşe rengi ve yeşil elmaslar çok makbuldür. Kesilme şekli belki de en mühim faktördür ve parça büyüklüğü ile kıymeti artar. De Beers, dünyanın en büyük üreticisi İngiliz bir firmadır.
Dünyaca itibar ve ün sahibi olan pırlanta sertifikaları:
-
HRD (Hoge Raad voor Diamant) – Pırlanta Üst Kurulu
-
IGI – Uluslararası Gemoloji Enstitüsü
-
GIA – Amerika Gemoloji Enstitüsü
-
AGSL – Amerikan Mücevher Sosyetesi Laboratuvarları
EGL Sertifikasına dikkat ediniz! EGL (Avrupa Gemoloji Laboratuvarı) ile sertifikalandırılmış birçok pırlanta düşük fiyatlarla piyasaya sunulmaktadır. EGL sertifikasında belirtilen pırlanta kalite değerlerinin IGI, HRD, ve GIA sertifikalarında ne kadar ücretlendirildiğini mutlaka öğreniniz.
Özellikle Sierra Leone başta olmak üzere Afrika ülkelerinde ve geri kalmış birkaç ülkede ülkenin fakir insanları çok zor sağlık şartlarında çalıştırılarak çıkartılmaktadır. Daha da kötüsü bu ülkelerde iç savaş hüküm sürmektedir, bu iç savaşların büyük elmas şirketleri tarafından desteklendiği bilinmektedir. Bu ülkelerde zor şartlarda çalışmayı veya asker olup savaşmayı kabul etmeyenlerin elleri kesilmekte olup, bu ülkelerde nüfusa göre sakat olma oranı bir hayli yüksektir. Son yıllarda bu yaşanan insanlık dramına karşı elmas için yeni bir sınıflandırma tanımı ortaya çıkmıştır. Bu sınıflandırmaya göre 2 çeşit elmas vardır, bunlar savaş (conflict) ve savaş-dışı (conflict-free) elmaslardır. Savaş (conflict) elmasları adından da anlaşılabileceği gibi elmas şirketlerinin desteğiyle ülkede iç savaş çıkartılarak ve ülkenin insanları çok zor sağlık koşullarında zorla çalıştırılarak elde edilmektedir. Savaş-dışı (Conflict-free) adı verilen elmaslar ise çıkarılırken çalıştırılan insanlar sağlıklı koşullarda ve ücretli olarak çalıştırılmakta, aynı zamanda ülkede herhangi bir çatışma veya iç savaşa neden olunmamaktadır.
1.1.Çatışma Bölgesi Elmasları
Elmas ticaretiyle ilgili olarak, çatışma bölgesi elmasları (ayrıca dönüştürülmüş elmaslar, kanlı elmas, sıcak elmas veya savaş elmasları olarak ta anılır) savaş bölgesinde veya isyancıları finanse etmek için kullanılmakta olup, genellikle dünya elmaslarının bulunduğu Afrika’da çok yaygın olarak bulunmaktadırlar. Kanlı elmasları meşru elmaslardan ayırmanın yöntemi olarak ‘Menşe Belgesi’ kullanılmakta olsa da, ülkelerin ek kontroller ve daha sıkı denetimlere başvurmaları gerekmektedir.
Çatışma Bölgesi Elmasları, özellikle Orta ve Batı Afrika’da illegal ticaret ile yasadışı savaşların parçaladığı bölgelere fon sağlayan elmaslardır. Birleşmiş Milletler çatışma bölgesi elmaslarını ‘meşru ve uluslar arası hükümetlere karşı kuvvet yada Nizip alanlardan çıkarılan, bu hükümetlere karşı askeri eylem fonları için kullanılan veya Güvenlik Konseyi kararlarına aykırı olarak’ tanımlamaktadır. Bu elmaslar bazen ‘kanlı elmas’ olarak da anılmaktadır.
Çatışma bölgesi elmasları, 1990’ların sonlarında Sierra Leone’de yaşanan son derece acımasız çatışmalar sırasında dünyanın dikkatini çekmeye başladı. bu süre boyunca, dünyadaki elmas üretiminin yaklaşık % 4’ünün çatışma bölgesi alması temsil ettiği tahmin edilmektedir. Yasadışı ham elmaslar aynı zamanda Angola, Liberya, Fildişi Sahilleri ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki çatışmalar sırasında da isyancılar tarafından fon olarak kullanılmıştır. Bugün çatışma bölgesi elmaslarının akışı önemli derecede düşmüştür ve dünya elmas üretiminin % 1’inden bile azdır.
Grafik 1. Afrika Siyasi Haritası
1.1.1. Angola
Portekiz kolonisi olan Angola 11 Kasım 1975 tarihinde bağımsızlığını kazanmıştır. Bağımsızlığını kazanmış olsa da, 1974- 2001 yılları arasında Angola Halk Kurtuluş Cephesi, Angola Toplu Kurtuluş Cephesi ve Milli Birlik ve Angola Ulusal Kurtuluş Cephesi Halk Hareketleri düzenlediler. 1991 yılındaki Bicesse Anlaşmlarının ihlalinden sonra 1992 ile 1998 yılları arasında UNITA hükümetle savaşını finanse edebilmek için 3.72 milyar dolarlık değerinde elmas sattı. BM Güvenlik Konseyinin 1173 ile 1176 nolu kararlarında, Angola’daki isyancı grupları finanse etmekte olan elmasın rolünün büyük olduğunun ve Angola’dan elmas alımını durdurulmasına yönelik karar alındığını açıklılar. 1173’nolu karar BM’nin ilk defa özel olarak savaşı finanse etmekte olan elmasların açıklandığı ilk karar oldu.
BM’nin çabalarına rağmen UNITA savaşını finanse edebilmek için elmasları satmaya veya takas etmeye devam etti. Savaşın yaratılışı kanlı elmaslar tarafından olmuştu.
Tablo 1. AB’nin Angola’dan Elmas ithalatı
1.1.2. Liberya ve Sierra Leone
1989 ile 2001 yılları arasında Liberya iç savaş halindeydi. 2000 yılında BM, Liberya başkanı Charles G. Taylor’u komşu Sierra Leone’deki Devrimci Birleşik Cephesine (RUF) elmas karşılığında silah ve eğitim verdiğine dair suçladı. BM 2001 yılında Liberya elmas ticaretine yaptırım uyguladı. Taylor ise 2003 yılında cumhurbaşkanlığından istifa ettikten sonra, ilk önce Nijerya’ya, daha sonra ise Lahey’e sürgüne gönderilmiştir.
Yakın tarihlerde, Liberya artık kazanılmış bir barış ve meşru elmasçılık sektörü için çalışıyor. BM yaptırımları kaldırdı ve Liberya artık Kimberley Süreci üyesidir.
Tablo 2. AB’nin Sierra Leone’den Elmas İthalatı
1.1.3. Fildişi Sahilleri
Fildişi Sahilleri 1990’ların başında elmasçılık sektöründe gelişmeye başladı. 1999 yılında darbe ile beraber devrilen hükümetten sonra iç savaş başladı. ülke, Liberya ve savaşın parçaladığı Sierra Leone için elmas ihracatı için bir yol oldu. Böylece yabancı yatırımcılar da Fildişine gelmeye başladılar. BM Güvenlik Konseyi 2005 yılında yasadışı elmas ticaretini kısıtlamak için Fildişi Sahillerine gelen tüm elmas ticaretini yasakladı. BM’nin bütün yaptırımlarına rağmen, yasadışı elmas ticareti ülkede hala bulunmaktadır.
1.1.4. Demokratik Kongo Cumhuriyeti
Demokratik Kongo Cumhuriyeti 1990’lı yıllar boyunca birçok iç savaş yaşadıktan sonra, şimdi Kimberley Süreci üyesi ve dünyada elmasların %8’nı ihraç etmektedir.
Tablo 3. AB’nin Kongo’dan Elmas İthalatı
Tablo 4. AB’nin Orta Afrika Cumhuriyeti’nden Elmas İthalatı
Tablo 5. AB’nin Botsvana’dan Elmas İthalatı
1.2 Elmaslar Hakkında Gerçekler
-
Yaklaşık 5 milyon kişi dünya elmas gelirleri sayesinde uygun sağlık hizmetlerine erişim hakkına sahiptir.
-
Çatışma bölgesi elmasları, 2003 yılında Kimberley Sürecinin uygulanmaya başlanmasından bugüne kadar % 4’lük bir orandan % 1 oranına gerilemiştir.
-
Yaklaşık olarak 10 milyon kişi doğrudan veya dolaylı olarak elmas endüstrisi tarafından destekleniyor.
-
Namibya’nın yıllık ihracat gelirlerinin % 40’ı elmas sektöründen karşılanmaktadır.
-
Botsvana’da elmas gelirleri her çocuğun 13 yaşına kadar ücretsiz eğitim almasını sağlamaktadır.
-
Temmuz 2000 yılında, küresel elmas endüstrisi çatışma bölgesi elmaslarına yönelik sıfır tolerans politikası açıkladı ve bu politika hala devam etmektedir.
-
Sierra Leone barış sağladı ve 2006 yılında yaklaşık 125 milyon ABD doları elmas ihraç etti.
-
Hindistan’da yaklaşık olarak 1 milyon kişi elmas endüstrisi tarafından istihdam edilmektedir.
-
Dünyada yaklaşık olarak elmasların % 65’i Afrika ülkelerinden gelmektedir.
-
Önemli dünya liderleri-Nelson Mandela da olmak üzere- Afrikalı insanların hayatlarında elmasın önemini belirtmiştir
-
Kimberley Süreci Nedir?
1998 yılında Global Witness, doğal kaynakların ve finansal çatışmaların arasındaki elmasın rolünü ortaya çıkarmak için geniş bir kampanya başlattı. Global Witness ve diğer sivil toplum örgütlerinin baskılarının artması üzerine, ana elmas üreten ve ticaret yapan ülkeler, elmas endüstrisinin temsilcileri ve sivil toplum kuruluşları kanlı elmas sorununu belirlemek ve çözmek için Kimberler (Güney Afrika) de bir araya geldiler.
Güney Afrika hükümetinin ev sahipliğinde gerçekleşen toplantıda, sık sık tartışmalara yol açan 3 senelik müzakerelerin sonucunda uluslar arası elmas sertifikasyon programının kurulması ile sonuçlandır. Böylece Kimberley Süreci, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından kabul edildi ve 2003 Ocak ayında yürürlüğe girdi.
Kimberley süreci, Güney Afrikanın elmas üreten devletlerinin 2000 senesinin Mayıs ayında Kimberley’de buluşmalarıyla başlamıştır. Buluşmanın amacı, ‘’conflict diamons’ın ticaretini durdurmak ve elmas satanların şiddete fon sağlamadıklarını tartışmaktı.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Aralık 2000’de ham elmas ticareti için uluslar arası bir sertifikasyon programının oluşturulmasını destekleyen, dönüm noktası olarak sayılan bir kararı kabul etti.
Kasım 2002 tarihinden itibaren hükümetler, uluslar arası elmas sanayi ve sivil toplum kuruluşları arasındaki görüşmeler Kimberley Süreci Sertifika Sistemi oluşturulması ile sonuçlandır. Bu belge ham elmas üretimi ve ticaretini kontrol etmek için şartlar ortaya koymaktadır. KSCS, katılımcı ülkelerin kuralları uygulamaya başladığı 2003 senesinde yürürlüğe girmiştir.
Kimberley Süreci, kurallarını ve şartlarını yerine getirebilecek her ülke için açıktır. Kasım 2008 itibariyle, Avrupa Birliği ve üye ülkelerin bireysel katılımı dahil olmak üzere, 75 ülkeyi temsil eden 49 tane üyesi bulunmaktadır. KP üyeleri, küresel ölçekte ham elmas üretiminin yaklaşık % 99,8’ni oluşturmaktalar. Buna ek olarak, uluslar arası elmas sektörünü ve Global Witness ile Partnership- Africa Canada gibi sivil toplum kuruluşlarını da temsil eden Dünya Elmas Konseyi, KP’nin oluşturulmasında ve devamında büyük rol oynamıştır.
KS, özellikle Afrika ülkelerindeki çatışma bölgesi elmaslarının ülke pazarlarına girişini engellemek, yasal elmas endüstrisini korumak ve bu sürece dahil olmayan ülkelerin ham elmas ithal ve ihracına izin vermemek amacıyla başlatılan uluslar arası bir kontrol sistemidir.
Ham elmasın gayri yasal ticareti özellikle elmas üretiminin yoğun olduğu bazı Afrika ülkelerindeki silahlı çatışmaların desteklenmesi, meşru hükümetlerin zayıflatılmadı veya ortadan kaldırılmasını amaçlayan isyancı hareketlerin faaliyetlerine önemli ölçüde finansman imkanı sağlamış, halkın güvenliğine yönelik yıkıcı etkiler ortaya çıkarmış ve insan hakları ihlallerine neden olmuştur. Bu nedenle değerli bir kıymetli taş olan elmas, kanlı elmas, kirli elmas veya çatışma bölgesi elması gibi adlarla anılmaya başlanmıştır.
Bu konuda Birleşmiş Milletler tarafından 1998 yılında alınan 1173 sayılı ilk kararda ham elmasın isyancı grupların falliyetlerinin finansmanında kullanıldığından bahsedilmiştir. Konuyla ilgili raporlara göre 1990’lı yıllardaki elmas üretiminin yaklaşık % 20’sinin illegal amaçlara yönelik olduğu, yaklaşık % 15’inin ise çatışmacı grupların kontrolünde olduğu tespit edilmiştir. Ancak Dünya Elmas Konseyinin tahminlerine göre bu oran 2004 yılı itibarı ile % 1’lere gerilemektedir.
Birleşmiş Milletler tarafından 1998 yılında alınan karardan 2 yıl sonra, elmas üretici devletler 2000 yılı Mayıs ayında Güney Afrika’nın Kimberley kasabasında bir toplantı gerçekleştirerek, çatışmacı gruplar tarafından yapılan elmas ticaretini engelleyecek çözüm yolları üzerinde tartıştılar. Aynı yıl Aralık ayında ise Birleşmiş Milletler Genel Kurulu ululslar arası bir sertifika sistemi oluşturulmasına yönelik bir kararı kabul ettiler. İki yıl süren çatışma ve müzakereler sonucunda 37 ülkenin Bakanları 5 Kasım 2002 tarihinde İsviçre’de bir araya gelerek ham elmas ticareti konusunda Kimberley Süreci Srtifika Sisteminin 1 Ocak 2003 tarihinden itibaren uygulamasına karar vermişlerdir. Türkiye ise yapılan çalışmalar sonrasında 14 Ağustos 2007 tarihi itibariyle sürece üye olmuştur. Türkiye’nin üyeliği ile birlikte üye sayısı 47’e ulaşmıştır.
2.1.Kimberley Süreci Genel Tanımları
-
Çatışma Bölgesi Elması: BM Güvenlik Konseyi ve BM Genel Kurulu tarafından veya gelecekte kabul edilebilecek benzer kararlarda tanımladıkları şekilde, meşru hükümetleri güçsüzleştirmeyi amaçlayan çatışmaları finanse etmek için isyancı hareketler veya müttefikteri tarafından kullanılan ham elması ifade eder.
-
İhracat Otoritesi: kendi alanından ham elmas gönderilen bir Katılımcı tarafından tayin edilmiş olan ve Kimberley Süreci Sertifikası onaylamaya yetkili makam ve kurumları ifade eder.
-
İthalat Otoritesi: kendi alanına ham elmas ithal edilen bir Katılımcı tarafından tayin edilmiş olan ve tüm ithalat formalitelerini yürütmeyi, özellikle mal beraberindeki Kimberley Süreci Sertifikasını doğrulamaya yetkili makam ve kurumları ifade eder.
-
Kimberley Süreci Sertifikası: ham elmas sevkiyatının Sertifika Sisteminin gereklerine uygun olduğunu tanımlayan, belirli bir şekli olan, sahteciliğe karşı dayanıklı bir belgeyi ifade eder.
-
Ham Elmas: üzerinde çalışılmamış veya sadece kesilmiş, kırılmış veya brüt halde, ilgili Harmonize Mal Tanım ve Kodlama Sisteminde 7102.10, 7102.21 ve 7102.31 pozisyonlarında yer alan elmasları ifade eder.
2.2.Kimberley Sürecinin Organizasyonu
Kimberley Süreci temel olarak Başkan ve Sekreterya tarafından temsil edilmektedir. Başkan, Kimberley Süreci Sertifika Sisteminin uygulamasına, çalışma grup ve komitelerin çalışmalarını, Kimberley Sürecinin genel idari konularını gözetlemek ve koordine etmekle görevlidir. Başkan, katılımcı ülkeler genel kurulu tarafından 1 yıllığına ve dönüşümlü olarak seçilmektedir. Başkan çalışma ofisi ve grubu Sekreteryayı oluşturmaktadır. Sekreterya, çalışma grubu toplantılarının düzenlenmesi ve belgelerin katılımcı ülkeler arasında paylaşılmasından sorumlu bulunmaktadır. Kimberley Süreci genel kurul toplantıları yılda bir defa yapılmakta ve katılımcıların sürecin işlemesi ve karşılaşılan sorunlar konusunda yüz yüze görüşmesine imkan sağlamaktadır.
Kimberley Sürecine üyelerin listesi aşağıdaki haritadan da görüleceği üzere hem elmas ihracında hem de elmas ithalatında önemli role sahip ülkelerdir.
Grafik 2. Kimberley Süreci Üyeleri
|
2.2.1.Başlangıçtan Günümüze Kimberley Süreci Sertifika Sistemi’nin Başkanları:
2003- Güney Afrika
2004- Kanada
2005- Rusya Federasyonu
2006- Botsvana
2007- Avrupa Topluluğu
2008- Hindistan
2009- Namibya
2010- İsrail
2011- Demokratik Kongo Cumhuriyeti
2.2.2.Çalışma Grupları ve Faaliyetleri
1. İzleme Kurulu
Kimberley Süreci İzleme Kurulu, Kimberley Süreci Sertifika Sisteminin tüm katılımcılar tarafından tam ve etkin bir şekilde uygulanmasını ve teşvik konularının uygulanmasında görevlidir. İzleme Kurulu, hakemlik mekanizmasıyla katılımcı ülkelerde inceleme ziyaretleri düzenler ve katılımcıların yıllık raporlar halinde değerlendirmelerini yapmaktadır. Buna ek olarak, Kimberley Sürecinin bütünlüğünü tehlikeye sokabilecek belirli ülkelerde uygulama zorluklarından doğabilecek krizlerle mücadele etmek zorundadır.
Başkan: Avrupa Birliği
Yardımcı: İsrail
Üyeler: Avustralya, Kanada, Orta Afrika Cumhuriyeti, Hindistan, Çin, Rusya Federasyonu, Güney Afrika, Birleşik Arap Emirlikleri, ABD, Dünya Elmas Konseyi, Global Witness, Partnership Africa Canada.
2. İstatistik Çalışma Grubu
Kimberley Süreci İstatistik Çalışma Grubu, zamanında raporlamanın yanı sıra ham elmas üretimi ve ticareti istatistiksel veri analizini yapmakta hükümlüdür. Bunu yaparak, sürecin işlemesinde meydana gelebilecek bir aksaklığı tespit ederek düzenin etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamaktadır.
Başkan: ABD
Üyeler: Angola, Botsvana, Çin, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Avrupa Birliği, Hindistan, İsrail, Rusya Federasyonu, Güney Afrika, İsviçre, Birleşik Arap Emirlikleri, ABD, Global Witness, Partnership Canada Africa, Dünya Elmas Konseyi.
3.Elmas Uzmanları Çalışma Grubu
Aynı zamanda Teknik Çalışma Grubu olarak da adlandırılan Elmas Uzmanları Çalışma Grubu, sürecin uygulanmasındaki teknik sorunları çözmektedir. Örnek olarak sayılabilecek çalışmaları; Dünya Gümrül Örgütündeki Uyumlaştırılmış Sistem Kodlarının değiştirilmesi süreci, elmas tozunun sınıflandırılması, değerleme yöntemlerinin uyumlaştırılması ve araştırma projelerinde elde edilen elmas örneklerinin uluslar arası transferi.
Başkan: Dünya Elmas Konseyi
Üyeler: Avustralya, Botsvana, Kanada, Avrupa Birliği, Hindistan, İsrail, Liberya, Çin, Rusya Federsayonu, Sierra Leone, Güney Afrika, ABD, Dünya Elmas Konseyi.
4.Zanaat ve Avüvyal Çalışma Grubu
Zanaat ve Alüvyal Çalışma Grubu sürecin en genç çalışma grubudur. Grubun amacı, alüvyal elmasların üretimi ve ticaretinde daha etkin iç kontrollerin yapılmasını sağlamaktır.
Başkan: Angola
Başkan Yardımcısı: Güney Afrika
Bölgesel Koordinatörler: Brezilya (Güney Amerika), Sierra Leone (Batı Afrika), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (Orta ve Güney Afrika).
Üyeler ve Gözlemciler: Angola, Brezilya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Orta Afrika Cumhuriyeti, Gine, Gana, Guyana, Nambiya, Sierra Leone, Güney Afrika, Tanzanya, Togo, Zimbabve, Venezuela, Fildişi Sahilleri, Liberya, Rusya Federasyonu, Avrupa Topluluğu, Partnership Africa Canada, Global Witness.
5. Katılım Komitesi
Katılımcı Komitesi yeni katılımcıların kabul edilmesi aşamasında Başkana yardımcı olmaktadır. Ayrıca bir katılımcının sürecin düzenine uymadığı zamanlarda da kendisini uyarmakta.
Başkan: Namibya
Üyeler: Angola, Botsvana, Kanada, Çin, Avrupa Topluluğu, Hindistan, İsrail, Rusya Federasyonu, Güney Afrika, ABD, Dünya Elmas Konseyi, Global Witness, Partnership Africa Canada.
6.Kurallar ve Prosedürler Grubu
Başkan. Rusya Federasyonu
Üyeler: Angola, Botsvana, Kabada, Çin, Avrupa Birliği, Hindistan, İsrail, Rusya Federasyonu, Güney Afrika, İsviçre, ABD.
7.Seçim Kurulu
Seçim Kurulu Başkan Yardımcılığı görevine aday olanları değerlendirmektedir. Komitenin bulguları Genel Kurul toplantısında sunulmaktadır. Başkan Yardımcısı olarak seçilen katılımcı, gelecek sene Başkan olmaktadır.
Başkan: (2011) Demokratik Kongo Cumhuriyeti
Üyeler: Angola, Botsvana, Kanada, Avrupa Topluluğu, İsrail, Namibya, Çin, Rusya Federasyonu, Güney Afrika, İsviçre, ABD, Demokratik Kongo Cumhuriyeti.
2.3.Kimberley Süreci Sertifika Sistemi
Kimberley Süreci temel olarak ham elmas ticaretinin üye ülkeler arasında ve sertifika eşliğinde gerçekleşmesini amaçlamaktadır. Böylece meşru olmayan grup ve kişiler tarafından yapılan üretim ve ticaret faaliyetleri engellenmektedir. Bütün katılımcı ülkeler ihraç için her ham elmas sevkiyatı ile beraber bir Kimberley Süreci Sertifikası temin etmeleri gerekmekte olup, Sertifikaların belirlenmiş olan asgari standartları taşıması zorunlu bulunmaktadır. Her katılımcının diğer bir katılımcıya ihraç edilecek ham elmasın gönderilmesinde, bu türden her sevkiyatın usulüne uygun şekilde geçerli kılınmış bir Sertifika eşliğinde olmasını talep etmesi ve bir katılmıcıdan ithal edilecek ham elmasın gönderilmesinde usulğne uygun olarak geçerli kılınmış bir sertifika talep etmesi gerekmektedir. Aynı zamanda teslim alınmanın teyidinin ivedilikle ilgili İhracat Otoritesine gönderilmesinin sağlanması gerekmektedir. Ülkelerin katılımcı olmayan bir tarafa hiçbir suretle ham elmas ihraç edilmemesini ve katılımcı olmayan taraftan ham elmas ithal edilmemesini sağlaması esastır.
Kimberley Süreci Sertifika Sistemi, Kimberley Sürecinin başlatılmış olduğu ‘kanlı elmas’ veya ‘çatışma bölgesi elmasları’ olgusuna bir son vermek için uygulanmaya başlanmıştır. Kimberley Süreci görüşmelerine 2000 yılında başlanmış ve 2003 yılında da Kimberley Süreci Sertifika Sistemi uygulanmaya başlanmıştır. Uygulamanın ilk 6 ayında düzensiz çalışan sistem, 2003 yılın ortalarına doğru hayal edilenden çok daha iyi çalışmaya başlamıştır.
1990’larda ve takip eden 10 yıl içinde Angola, Sierra Leone ve Demokratik Gongo Cumhuriyetinde elmas alanları sırasıyla isyan savaşlarını finanse etmek için sömürülmeye başlandı. Burdaki elmaslı topraklar, Rusya, Kanada ve Botswana’dakilerin aksine toprak yüzeyinin sadece birkaç santimetre altında bulunmaktadır. Daha sömürge dönemlerinden bu tür elmaslı toprakların yönetilmesi ve düzenlenmesi zor olmaktadır.
Elmas ticaretindeki çatışmalar 1990’ların başında Angola’da Jonas Savimbi ile başladı ve buradan hızla Sierra Leone’ye sıçradı. Daha sonra Demokratik Kongo Cumhuriyetindeki isyancı ordular tarafından kopyalandı ve buradan da sırasıyla Gine, Liberya ve Fildişi Sahillerine sıçradı. 1990’larda dünya genelinde üretilen 10 milyar dolarlık elmasların % 15’den fazlası çatışma bölgesi elması olarak kayda geçmektedir. Bu savaşlar nedeniyle doğrudan yüzlerce insan öldü, birçoğu ise dolaylı nedenlerden kaybedildi.
2.3.1. Bazı Sorunlu Bölgeler
Ham elmasların ne şekilde düzenlenmesi gerektiği konusunda, ortaya birçok sorun çıkmaktadır. İlk olarak farklı bölgelerden ve farklı ülkelerden çıkarılan elmasların değişik özellikleri ve değerleri olmalarına rağmen, karıştırıldıklarında en iyi elmasçıların bile gözle ayırt etmesinin mümkünatı olmamaktadır. Bir elmasın özellik bakımından hangi bölgeden çıkarıldığını söylemenin imkanı olsa dahi, tam yerinin saptanması imkansız olmaktadır. Elmaslar üzerinde parmak izi teknolojisi daha çok gelişmediğinden, çıkarılan elmasları markalama veya işaretleme tekniği kullanılarak orjinlerinin saptanması mümkün olmaktadır. Fakat hiçbir isyancı ordunun bu şekilde elmas işaretlemeye gitmediği gibi ham elmas üzerindeki işaretlerin çok kolay kaldırılıyor olması, elmasların çıkarıldıkları yerleri saptamakta güçlük çekilmekteydi. Elmaslar üzerine yerleştirilen izleme sistemlerinin bile, tarihte Avrupa ve İsrail’de bile işe yaramadıklarının bir kanıdır. Böylece elmaslar, kara para aklama ve diğer yasa dışı olayları finanse etmek için kullanılmıştır. Yirminci yüzyıl boyunca dünya elmaslarının % 70’ten fazla kısmının çıkarıldığı Afrika’da, elmaslar sermaye ihracında ve zayıf ekonomileri finanse etmekte kullanılmışlardır. Angola, Sierra Leone ve Demokratik Kongo Cumhuriyetinde elmas ticareti daha da yer altına inmiştir. Buna ek olarak çok daha meşru elmas ticaretinin resmi sözleşme veya denetlenebilir evraklar olmadan bir nakit ihtiyacı olarak büyük ölçüde işletilmektedir. Elmaslar, onları kullanmaya gelen isyancılar için neredeyse en ideal ortamda bulunmaktaydılar.
2.3.2. Sertifikanın Süreci
Çatışma bölgesi elmasları ilk olarak Global Witness tarafından Angola’da 1998 yılında tanımlandı. Daha sonra 2000 yılında Partnership Canada Africa Sierra Leone’de devam eden 9 yıllık savaşta elmasların oynadığı role ilişkin bir rapor yayınladı. O zamana kadar elmas endüstrisi büyük ölçüde yaşanan sorunları inkar etmekteydi: ancak 2000’lerin ortalarında problemlere karşı durulmaya başlandı. Durumun değişmesine çeşitli faktörler neden oldu. Dünya’da elde edilen birkaç kaliteli ham elmaslar genellikle iki tana huniden geçmektedir. Biri yakın zamana kadar tüm ham elmas üretiminin % 80’inin kontrol altında olduğu De Beers’tir. İkinci huni ise Antwerp’tir. İki yüzyıldan fazla bir süre boyunca dünya elmas ticaretinin yaklaşım % 90’nına hakim olan bir kavşak görevindeydi.
Daha sonraları Güney Afrika ülkesi de elmas sektöründe yüksek bahisli başka bir oyuncu oldu. 2000 yılının Mayıs Ayınca Güney Afrika Mineraller ve Enerji Bakanı, Güney Afrika’da elmasların ilk kez çıkarılan yer olan Kimberley’de bir toplantı düzenledi. Toplantıya sektör liderleri, hükümetler ve sivil toplum kuruluşları katıldı. 1998 yılında Angola tarafından planlanan bir karara dayanılarak, toplantıda yeni bir karar alındı. Angola, Güvenlik Konseyi Anlaşmasına dayanarak, Angola hükümetinin zorunlu kıldığı elmasların ‘temiz’ olduğunu gösteren sertifika olmadan, elmas ticaretini yapmayacağını belirtti. Sertifika sistemi büyük ölçüde etkisiz oldu, çünkü Angola’dan ithal edilen elmaslar, komşu ülkelerden kaçak yollarla çıkarılmaya devam ediliyordu. 1990’larda Belçika’nın çoğu gümrük arşivinde milyarlarca elmasın çıkış ülkesi, aslında elmas çıkarılmayan ülkeler olarak kaydedildi-Liberya, Gambiya ve Zambiya gibi. Tek başına Angola’nın sertifika sistemi yararlı olmamaktaydı, fakat bütün ülkelerin bu sisteme katılması, hem içte hem de dışta denetimin ve kontrolün artmasına neden olacaktı.
Güney Afrika’da ilk yapılan toplantıdan sonra bu soruna dair ayrıntılı bir uygulamanın oluşturulması için birçok teknik toplantı daha yapıldı. Birçok ülke görüşmelere temkinli gelmekteydi ve böyle bir sürecin doğacağından endişeliydiler. ABD (dünyada elmas kullanınımda birinci ülke), Rusya (dünyada elmas üretiminde ikinci ülke) ve Çin sürecin en büyük düşmanlarıydılar. Onlar için sorunun temel noktası, ticaretin düzenlenmesinde iş yükü ve maliyetlerdi.
Afrika ve Avrupa’nın birçok yerinde düzenlenen toplantılardan sonra nihai bir anlaşma Kasım 2002’de Interlaken’de imzalandı.
2.3.3. Sertifikanın İşleyişi
Kimberley Süreci katılımcıları- hükümetler, elmas sanayi ve sivil toplum kuruluşları- planın uygulanmasını görüşmek üzere yılda bir kez toplanmakta. İstatiksel analizler ve teknik konuları görüşmek ve değerlendirmek üzere çalışma grupları da toplantılara katılmakta. Global Witrness, Partnership Africa Canada ve diğer sivil toplum kuruluşların Kimberley Süreci Teknik Belgelerin yazılmasında, görüşülmesinde ve değerlendirilmesinde etkin rol oynadılar ve destek oldular. 2006 yılında Kimberley Süreci katılımcıların etkinliğini değerlendirmek ve kanlı elmasları ortadan kaldırmak için önerilerin hedefine ulaşabilmesini sağlamak amacıyla resmi 3 yıllık bir inceleme taahhüt edildi. Bu derlemede Kimberley Süreci boşlukları kapatmak ve sürecin güvenilir ve pratikte etkili olduğunun kanıtlanması açısından çok önemli bir fırsat olarak görüldü.
-
İç Denetimler
Katılımcı ülkeler ithal ve ihraç edilen ham elmasa ilişkin sevkiyatlarda çatışma bölgesi elmaslarının dolaşımına engel olmak için tasarlanmış bir iç denetim sistemi kurmakta yükümlüdürler. Yine ihracat ve İthalat Otoritesi veya Otoriteleri tayin edilmesi esastır. Ham elmasın ithal ve ihracının dışarıdan müdahale edilmeyecek kaplar içinde yapılması gerekmektedir. Sertifika Sisteminin uygulanması ve yaptırımı ile ihlaller için caydırıcı ve orantılı cezaların öngörülmesi için gerekli mevzuat düzenlemesinin yapılması esastır. İlgili resmi kurum veya kuruluşların üretim, ithalat ve ihracat verilerini toplaması, saklaması ve raporlaması gerekmektedir.
-
Sektörün Kendi Kendini Düzenlemesi
Katılımcı ülkeler, üretim, ,ithalat, ihracat, taşıma gibi bütün ilgili alanlarda faaliyet gösteren firmalardan oluşan sektörün kendi kendini düzenlemesine yönelik, şirketlerin bağımsız denetçilerden kontrolüne dayanacak ve ham elmas ticaretinin ilgili hükümet makamlarınca tam izlenebilirliğinin kolaylaştırılmasına yardımcı olacak şekilde ve sektörün tespit edeceği sektör içi cezalarla desteklenecek bir sistemi hayata geçirmek durumundadır.
-
İşbirliği ve Şeffaflık
Katılımcı ülkelerin Sertifika Sisteminin hükümlerinin uygulanmasında sorumlu olarak tayin edilmiş makam ve kurumlarını tanımlayan bilgileri, Başkanlık kanalı ile birbirlerine sağlanmaktadır. Her katılımcı, istediği şekilde, ilgili yasa, düzenleme, kural, prosedür, uygulama ve güncelleştirmeler konusundaki bilgileri tercihen elektronik formatta Başkanlık kanalı ile diğer katılımcılara iletmektedir. Üye ülkelerin deneyimlerini ve diğer ilgili bilgileri düzenli olarak paylaşması Sürecin düzenlenmesi ve kabulü için öngörülen asgari standartlara uyulmamasına yol açabilecek sorunların çözümü için girişimde bulunulması ve karşılaşılan sorunlar ve çözümlerinin ülkeler arasında paylaşımı büyük önem taşımaktadır.
-
İstatistik
Ham elmas üretimi ve uluslar arası ticaretine dair güvenilir ve karşılaştırılabilir verilerin oluşturulması ve paylaşılması Sertifika Sisteminin etkin uygulanması açısından büyük önem taşımaktadır, istatistiklerin gerekli standartlarda üretilmesi, çatışma bölgesi elmaslarının yasal ticarete dahil olduğunu gösteren düzensizlik ve normal dışı durumların belirlenmesi için gerekli bir araç durumundadır.
Bu kapsamda, ihracat ve ithalat bakımından her 3 ayda bir, üretim bakımından ise her 6 ayda bir verilerin derlenmesi ve yayınlanması, bu istatistiklerin hükümetler arası kuruluş veya katılımcılarca tanımlanmış diğer kuruluşların kullanımına sunulması gerekmektedir.
-
Türkiye’nin Kimberley Sürecine Dahil Olması
TBMM tarafından 20 Ekim 2004 tarihinde kabul edilen 5244 sayılı Kimberley Süreci Sertifika Sistemine Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanunla, Türkiye’nin 5 Kasım 2002 tarihli Interlaken Deklarasyonu ile oluşturulan Kimberley Süreci Sertifika Sistemine katılması uygun görülmüştür.
Ayrıca Kimberley Süreci Sertifika Sistemine ilişkin Milletlerarası Anlaşma Bakanlar Kurulunun 21 Şubat 2005 tarih ve 2005/8518 sayılı Kararıyla onaylanarak 9 Mart 2005 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Söz konusu Anlaşmada, Bölüm N’de bahsedilen Kimberley Süreci Sertifika Sisteminin ana unsurları yer almaktadır.
Türkiye’de konuyla ilgili mevzuatın oluşturulmasına ilişkin olarak ilgili kurumlar arsında yapılan değerlendirmelerde, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetinin Korunmasına İlişkin Kanun’un birinci maddesinde, kıymetli taşların da sayılmış olması ve bu Kanuna ilişkin mevzuat çalışmalarının Hazine Müsteşarlığınca yürütülmesi nedeniyle Kimberley Süreci kapsamında ham elmas duş ticareti ile ilgili mevzuat çalışmalarının da anılan Müsteşarlıkça yürütülmesi uygun görülmüştür.
Bu çerçevede Hazine Müsteşarlığınca hazırlanan Ham Elmas Dış Ticaretinin Düzenlenmesine ve Denetlenmesine Dair 2006/11115 sayılı Karar 31 Ekim 2006 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan Karar’a istinaden Hazine Müsteşarlığınca hazırlanan Ham Elmas Dış Ticaretinin Düzenlenmesine ve Denetlenmesine Dair Karara ilişkin 2006/1 sayılı Tebliği ise 15 Kasım 2006 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Mevzuat çalışmalarını yapılması sonrasında Kimberley Süreci Katılım Komitesi Sekreteryası tarafından üyelik başvuruları sırasında talep edilen belge ve bilgilerin tamamlanmasını müteakip Dışişleri Bakanlığı tarafından söz konusu Sekreterya nezdinde ülkemizin üyeliği için gerekli diplomatik başvuru yapılmış ve Türkiye 14 Ağustos 2007 tarihi itibariyle üyeliğe kabul edilmiştir.
Ham Elmas Dış Ticaretinin Düzenlenmesine ve Denetlenmesine Dair 2006/11115 sayılı Kararın amacı, çatışma bölgesi elmaslarının ticaretinin önlenmesine yönelik kontrol sisteminin oluşturulması ve ham elmas ithal ve ihracının Kimberley Süreci Sertifika Sistemi dahilinde yapılmasının sağlanması olarak ifade edilmiş, tanımlar maddesi ise 2005/8518 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanan milletlerarası Anlaşmada yer alan temel tanımlar esas alınarak düzenlenmiştir. Yine ham elmasın ithal ve ihracı ile transit geçişinde uygulanacak prosedüre bahse konu Kararda yer verilmiştir.
Söz konusu Kararın 7. Maddesi ile, ham elmasın ithal ve ihraç işlemlerini Kimberley Süreci Sertifika Sistemi çerçevesinde yürütmeyi ve ibraz edilen sertifikaların Kimberley Sürecine ilişkin belgelerde belirtilen asgari standartları taşıyıp taşımadığını incelemeye, katılımcı ülke ihracat otoritesi nezdinde sertifikaların teyidini almaya ve sertifika düzenlemeye yetkili kılınmıştır.
Ham Elmas Dış Ticareteinin Düzenlenmesine ve Denetlenmesine Dair Karara ilişkin 2006/1 sayılı Tebliği ile ihracat ve ithalat sırasında uygulanacak prosedürün detaylarına yer verilmiş ve İstanbul Altın Borsasınca düzenlenecek sertifikalarda yer alacak hususlar ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Bu Tebliği ile ayrıca ham elmasın ithal ve ihracına ilişkin gümrük işlemlerini gerçekleştirmeye Atatürk Havalimanı ve Atatürk Havalimanı Yolcu Salonu Gümrük Müdürlükleri yetkili kılınmıştır.
Yine önemli bir konu olarak söz konusu Tebliği ile ham elmasın üretim, ithalat ve ihracatına ilişkin bilgilerin İstanbul Altın Borsası nezdinde elektronik ortamda saklanacağı ve bu bilgilerin İstanbul Altın Borsası tarafından Kimberley Süreci Sekreteryasına rapor edileceği hüküm altına alınmıştır.
Tablo 6. 2008 Dünya Elmas Üretimi
Tablo 7. 2009 Dünya Elmas İhracatı
Tablo 8. 2009 Dünya Elmas İthalatı
EK 1
HAM ELMAS DIŞ TİCARETİNİN DÜZENLENMESİNE VE
DENETLENMESİNE DAİR KARAR
Resmi Gazete Tarihi: 31 Ekim 2006
Resmi Gazete Sayısı: 26332
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Kararın amacı, çatışma bölgesi elmaslarının ticaretinin önlenmesine yönelik kontrol sisteminin oluşturulmasını ve ham elmas ithal ve ihracının Kimberley Süreci Sertifika Sistemi dahilinde yapılmasını sağlamaktır.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Karar; 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun ile 20/10/2004 tarihli ve 5244 sayılı Kanunla katılmamız uygun bulunan ve 21/2/2005 tarihli ve 2005/8518 sayılı Kararname ile katılmamız kararlaştırılan “Kimberley Süreci Sertifika Sistemi”ne dayanılarak hazırlanmıştır.
Kapsam
MADDE 3 – (1) Ham elmasın ithal ve ihracı ile transit geçişine ilişkin esas ve usuller ile yükümlülükler ve yaptırımlar bu Karar kapsamında belirlenir.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Kararın uygulanmasında;
a) Kimberley Süreci Sertifika Sistemi: Ham elmas ithalat ve ihracatının bu sürece katılan üye ülkeler arasında yapılmasını sağlayan uluslararası sertifika sistemini,
b) Ham elmas: Kesilmiş, kırılmış, işlem görmemiş brüt halde ve 7102.10, 7102.21 ve 7102.31 Gümrük Tarife Alt Pozisyonlarında yer alan elması,
c) Sertifika: Ham elmas sevkiyatında her yüklemenin Kimberley Süreci Sertifika Sisteminin gereklerine uygun olarak yapıldığını tevsik eden, Kimberley Sürecine ait belgelerde belirtilen asgari standartları taşıyan, belirli bir şekli olan ve elmasın menşeini, özellikleri ile ithalat ve ihracatçısını gösteren onaylı belgeyi,
ç) Çatışma bölgesi elması: Mevcut Birleşmiş Milletler kararlarında veya gelecekte kabul edilebilecek benzer Birleşmiş Milletler kararlarında tanımlanan, meşru hükümetleri güçsüzleştirmeyi amaçlayan çatışmaları finanse etmek için isyancı hareketler veya müttefikleri tarafından kullanılan ham elması,
d) Paket : Beraber paketlenen, ayrı ayrı kabul edilmeyen bir veya birden fazla elması,
e) Karışık menşeli paket : Birden fazla menşeli ham elması ihtiva eden paketi,
f) Tescil : İthal ve ihraç edilen ham elmasa ilişkin bilgilerin İstanbul Altın Borsası nezdinde kayıt altına alınmasını,
g) Transit geçiş : Nakilli veya nakilsiz, depolama veya nakil şekli değişikliği olsun veya olmasın, katılımcı veya katılımcı olmayan bir tarafın alanından fiziksel olarak gerçekleşen ve topraklarından bu sevkiyatın yapıldığı katılımcı veya katılımcı olmayan tarafın sınırları ötesinde başlayan ve biten bir tam seferin yalnızca bir bölümü olan geçişi,
ğ) İthalat ve ihracat otoritesi: İstanbul Altın Borsasını,
h) Katılımcı ülke: Kimberley Süreci Sertifika Sisteminin uygulanmasını kabul eden ve onaylayan üye ülkeleri,
ı) Bakanlık: Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlığı,
ifade eder.
Diğer mevzuat
MADDE 5 – (1) Ham elmasın ithal ve ihracına ilişkin işlemler ile ilgili olarak bu Karar ve bu Karara dayanılarak çıkarılacak tebliğde hüküm bulunmayan hallerde ithalat ve ihracat rejimleri ile gümrük mevzuatı hükümleri uygulanır.
(2) Ham elmas, katılımcı ülkelerden ithal edilir ve katılımcı ülkelere ihraç edilir.
Ödemeler
MADDE 6 – (1) Ham elmasın ithal ve ihracında bedellerin ödenmesi ve tahsili kambiyo mevzuatı hükümleri çerçevesinde bankacılık sistemi kullanılarak yapılır.
İstanbul Altın Borsası
MADDE 7 – (1) Ham elmasın ithal ve ihraç işlemlerini Kimberley Süreci Sertifika Sistemi çerçevesinde yürütmeye ve ibraz edilen sertifikaların Kimberley Sürecine ilişkin belgelerde belirtilen asgari standartları taşıyıp taşımadığını incelemeye, katılımcı ülke ihracat otoritesi nezdinde sertifikaların teyidini almaya ve sertifika düzenlemeye İstanbul Altın Borsası yetkilidir.
Ham elmas ithalatı
MADDE 8 – (1) Ham elmasın ithal edilebilmesi için;
a) İhracat ülkesi otoritesi tarafından Kimberley Süreci Sertifika Sistemine uygun şekilde düzenlenmiş sertifika ibraz edilmesi,
b) Dışarıdan müdahale edilemeyecek şekilde hazırlanan, kurcalamaya dayanıklı ve mühürlü özel paketlerle sevk edilmiş olması ve paketin sevkiyat esnasında açılmamış olması,
c) Sertifika üzerinde kayıtlı bilgilerin tam ve doğru olması,
zorunludur.
(2) İthal edilen ham elmasların kontrolü, ilgili gümrük idaresinde orjinal sertifikaları ile birlikte İstanbul Altın Borsası tarafından yapılır. Gerekli görülen hallerde İstanbul Altın Borsası, ithal edilen ham elmasların karat ve değeri ile ilgili olarak ekspertiz raporu isteyebilir. Ham elmas konusunda ekspertiz raporu vermeye bu Karara dayanılarak çıkarılacak tebliğde belirtilen laboratuvar ve bilirkişiler yetkilidir.
Ham elmas ihracatı
MADDE 9 – (1) Ham elmas ihracatı, İstanbul Altın Borsası’nın Kimberley Süreci Sertifika Sistemine uygun olarak düzenlediği sertifikayı müteakip hazırlayacağı uygunluk yazısına istinaden gümrük idareleri nezdinde gerçekleştirilir.
(2) İstanbul Altın Borsası ihraç edilecek ham elmaslara ilişkin olarak düzenlenecek sertifikaya esas teşkil etmek üzere bu Karara dayanılarak çıkarılacak tebliğde belirtilen laboratuvar ve bilirkişilerden ekspertiz raporu ister.
Transit geçiş
MADDE 10 – (1) Katılımcı ülkelerden gelen ham elmasın katılımcı diğer ülkelere Türkiye üzerinden transit geçişinde bu Karar’da belirtilen hükümler uygulanmaz, ancak ham elmasların taşındığı paketlerin ve sertifikaların bozulmadan korunması için gerekli her türlü tedbir alınır.
Tescil
MADDE 11 – (1) İthal ve ihraç edilen ham elmasın İstanbul Altın Borsası nezdinde tescil edilmesi esastır.
(2) İthal ve ihraç edilen ham elmasın tescil işlemi, gümrük beyannamesi ve sertifika esas alınarak İstanbul Altın Borsası tarafından yapılır. Tescile ilişkin usul ile Borsa tarafından alınacak komisyon Borsa Yönetim Kurulunca belirlenir.
(3) Ham elmasın serbest dolaşıma girişinden sonra, üç iş günü içinde sadece ilgili gümrük beyannamesinin ibrazı ile İstanbul Altın Borsasına tescilinin yapılması zorunludur.
Yasak fiiller ve yaptırım
MADDE 12 – (1) Çatışma bölgesinden ham elmas ithali ile katılımcı olmayan ülkelere ham elmas ihracı ve bu ülkelerden ham elmas ithali yasaktır.
(2) Çatışma bölgesinden ham elmas ithal ettiği veya bu fiile teşebbüs ettiği tespit edilenler ile bu Karar gereğince belirlenen esas ve usullere uymayanlar ve yükümlülüklerini yerine getirmeyenler hakkında 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun kapsamında yasal takibat yapılır.
Çeşitli hükümler
MADDE 13 – (1) İstanbul Altın Borsası, kıymetli taşların ticaretinin geliştirilmesi ve düzenlenmesi amacıyla bünyesinde elmas ve kıymetli taş piyasası kurabilir. Bu piyasada işlem görecek kıymetli taşlara yönelik esas ve usullere ilişkin düzenlemeler ayrıca belirlenir.
Yetki
MADDE 14 – (1) Bakanlık, bu Kararın uygulamasını teminen ve ham elmasın dış ticaretinin gözetim ve denetimine ilişkin olarak gerekli düzenlemeleri yapmaya, işlem bazında karşılaşılan sorunları çözmeye, bilgi ve belge istemeye yetkilidir.
Yürürlük
MADDE 15 – (1) Bu Karar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 16 – (1) Bu Kararı Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür.
EK 2.
EK 3.
[1] Daha fazla bilgi için ‘’Blood Diamond’’ filmini izleyiniz.
Paylaşın
