Metanol Ticareti Koşulları, Sanayi Verileri ve Metanol’ün İnsan Sağlığı Açısından Değerlendirilmesi

1.1 METİL ALKOL (METANOL/ KARBİNOL) : CH₃OH6

Biyometanol Üretimi11

1.1.1 Kullanılışı12

Metil alkol bulunan ürünler ve içerdikleri metil alkol oranları

1.1.2 Çevresel özellikleri……………………………15

1.1.3 Tarihçe………………………………………16

2. METANOLÜN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ……………………16

2.1 METİL ALKOL / SAHTE RAKI ZEHİRLENMESİ…………..16

2.1.1 Sahte rakı zehirlenmesinin belirtileri……………..17

2.1.2 Tedavi süreci…………………………………………………..17

2.1.3 Sahte rakı zehirlenmelerinin sonuçları………….17

2.1.4 Alkollü İçki Satın Alırken Dikkat Edilmesi Geren Unsurlar17

3. DÜNYADA METANOL TİCARETİNE GENEL BAKIŞ18

3.1 Amerika Birleşik Devletleri23

3.2 Suudi Arabistan24

3.3 Trinidad ve Tobago25

3.4 Avrupa’da Metanol Ticareti26

3.5 Akdeniz Metanol Ticaretinin Genel Değerlendirmesi30

4. METANOL FİYATLARI VE ÜCRETLENDİRME BİLGİLERİ (ICIS PRICING RAPORU)30

4.1 ICIS fiyatlandırma raporları’na başvurulmasının amaçları30

5. TÜRKİYE’DE METANOL ÜRETİMİ, KULLANIMI ve TİCARETİ31

5.1 Türkiye’de Metanol Üretimi31

5.2 Türkiye’de Metanol İthalatı ve Kullanım Alanları31

5.3 Kurum Politikası ve İşlevi33

5.3.1 Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu35

5.3.2 Alkol Piyasası Daire Başkanlığı35

5.3.3 Tütün ve Alkol Kontrolü Daire Başkanlığı35

5.4 Üretiminde Metanol Kullanılan Firmalar için Gerekli Bilgiler35

5.5 Metanol Tedarikçisi Olmak İsteyen Firmaların Yapması Gerekenler36

5.6 İthalata Uygunluk Belgesi Başvurusu36

5.6.1 Piyasaya Arz Ambalajında- Analitik Saflıkta Metanol için36

5.6.2 Sanayi Girdisi Olarak Kullanılan Metanol için38

5.7 Metanol’ün İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Hükümleri Uyarınca Fatura ve İrsaliyeler Üzerine Kurum Sicil Numaralarının Kaydedilmesine İlişkin Açıklama39

5.8 Metanol Satış Raporunun Düzenlenmesine İlişkin Açıklama40

5.9 Analiz Amaçlı Analitik Saflıkta Etil Alkol ve Metanol için İşleme Tesislerine İlişkin İlkeler41 41

5.10 Analiz Amaçlı Analitik Saflıkta Etil Alkol ve Metanol İşleme Tesisi Faaliyet ve Dağıtım İzni Başvurusu43

5.11 Alkol Geri Kazanımı Amacıyla Etil Alkol veya Metanol İçeren Ürün, Yan Ürün ve Üretim Artıklarını İşleme Tesisi Faaliyet ve Dağıtım İzni Başvurusu43 43

6. METANOL SEKTÖRÜ PİYASA DÜZENLEMELERİ44

Mevzuat44

7. ÇİZELGELER LİSTESİ3

8. ŞEKİLLER LİSTESİ4

9. EKLER LİSTESİ5

10. EKLER48

10. KAYNAKLAR72

ÇİZELGELER LİSTESİ

Çizelge 1.Metanol’ün Değerleri

Çizelge 2.Metil Alkolün Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri

Çizelge 3.Metanolün Dizel Motorlarında Kullanımı İçin Geliştirilen Metodlar

Çizelge 4.Metanol ve Benzenin Çevrede Tahmini Yarılanma Ömürleri

Çizelge 5.Yerel Metanol Üretiminde Yüzde Olarak Gerçekleşen Değişim Oranı

Çizelge 6. 2003-2006 Global Metanol Üretim Kapasitesi Ve Talep Miktarları (Kton)

Çizelge 7.AB Ülkelerinde Biyokütle Bazlı Metanol Üretim Kapasitesi

Çizelge 8.AB Ülkeleri Dışında Biyokütleden Metanol Üretim Kapasitesi

Çizelge 9. Türkiye’nin 1999-2004 Yılları İtibariyle Gerçekleşen Metanol İthalatı

Çizelge 10. Haziran 2003-Haziran 2006 tarihleri arasında Kurumumuzca Kayıt Altına Alınan Metanol Kullanıcısı Firmaların Kapasiteleri ve Sektörlere Göre Dağılımı

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 1.Metanolün piyasa arzı

Şekil 2.Metanolün Üretim prosesi

Şekil 3-4.Biyometanol ve Biyodizel Üretimi

Şekil 5.Yerel Metanol Üretiminde Yüzde Olarak Gerçekleşen Değişim Oranı

Şekil 6.2003-2006 Global Metanol Üretim Kapasitesi Ve Talep Miktarları (Kton)

Şekil 7. 2002 Yılı Dünya Metanol Üreticileri Pazar Payları

Şekil 8.2004 ve 2009 Yıllarında Bölgelere Göre Metanol Talep Dağılımı ve Dağılım Tahmini

Şekil 9. Dünya’da Metanol Ticareti Hareketi

Şekil. 10. 1993- 2008 Yılları Arasında Dünyada Metanol Talebi Büyümesi

Şekil 11.2003-2006 Afrika ve Orta Doğu’nun Metanol Üretim Kapasitesi Ve Talep Miktarları (Kton)

Şekil 12.2003-2006 Asya’nın Metanol Üretim Kapasitesi Ve Talep Miktarları (Kton)

Şekil 13.2003-2006 Avrupa’da Metanol Üretim Kapasitesi Ve Talep Miktarları (Kton)

Şekil 14.AB Ülkelerinde Biyokütleden Metanol Üretim Kapasitesi

Şekil 15.AB Ülkeleri Dışında Biyokütleden Metanol Üretim Kapasitesi

Şekil 16.Türkiye’nin 1999-2004 Metanol İthalatı

Şekil 17.Türkiye’nin 1999-2004 Ülkelere Göre Metanol İthalatı

EKLER LİSTESİ

1. İthalat uygunluk belgesi örneği

2. Dağıtım yetki belgesi örneği

3. Metanol satış raporu örneği

4. Icis pricing’in haftalık rapor örneği

5. Analiz amaçlı analitik saflıkta metanol için etiket formatı

6. Metanol sektörüne ait piyasa arzı bilgileri

7. Metanol güvenlik bilgi formu örneği

8. Analiz amaçlı/ geri kazanım Etil Alkol/ Metanol işleme tesisleri listesi

9. Analiz amaçlı/ geri kazanım Etil Alkol/ Metanol işleme tesisi faaliyet ve dağıtım izni sonlanan firmalar listesi

10. Metanol dağıtım yetkisine haiz firmalar (İthalatçılar)

11. Metanol dağıtım yetkisi sonlanan firmalar

1.METANOL HAKKINDA GENEL BİLGİ

1.1 METİL ALKOL (METANOL/ KARBİNOL) : CH₃OH

Metil alkol; CH₃OH formülü ile gösterilen, berrak, süspansiyon halinde safsızlıklar içermeyen, su ile her oranda karışabilen sıvı bir organik bileşiktir.

CAS (Chemical Abstract Service) Numarası 67-56-1 ve UN(United Nations) Numarası UN1230 olan metanol; metil alkol, karbinol, odun ruhu, odun alkolü, metilol, proksilik alkol, metil hidroksit, monohidroksimetan gibi isimlerle de anılmakta olan bir alifatik alkoldür. Kimyasal formülü CH₃OH olup molekül ağırlığı 32.04 g/mol’dür. Molekülde ağırlıkça karbon (C) yüzdesi % 37.49, hidrojen (H) yüzdesi %12.58, oksijen (O) yüzdesi % 49.94dür. Metanol buharı havadan ağırdır. Kolay alevlenebilen, zehirleyici bir kimyasal madde olan metanol; su, etil alkol, eter, benzen, ketonlar ve organik çözücülerin bir çoğu ile karışabilir. Patlama limitleri, havadaki hacimce miktarı %6 – 36.5 dir. Kaynama noktası 64,7˚C, erime noktası – 97˚C parlama noktası 11˚C dir. Ortam sıcaklığı 455 ˚C olduğunda kendiliğinden, herhangi bir dış etkiye ihtiyaç duymadan yanabilmektedir. Alevi hemen hemen renksizdir ve tam yanmaya uğradığında karbondioksit ve su oluşmaktadır.

CH₃OH+3/2 O₂ →CO₂+2 H₂O

……………..

2 CH₃OH + Mg → (CH₃O)₂Mg + H₂

(CH₃O)₂Mg + H₂O → 2C H₃OH + MgO

Etil alkol bitki ve meyvelerde bulunan şekerin fermantesiyle; Metil alkol ise odunun damıtılmasıyla elde edilir. Yani her ikisi de bitki kaynaklı oluşturulabilir.

Metanol ilk defa 1661’de odunun kuru kuruya damıtılmasıyla elde edildi. Damıtma ürününde % 1,5-3 metanol, % 10 asetik asit, % 0,5 aseton ve başkaları bulunmaktadır.

Endüstride, karbon monoksit ile hidrojenin reaksiyonundan elde edilir.

Bu metodla saf metanol elde edilirse de sıcaklığın 30-40 derece yükselmesi halinde n- propanol ve izobutanol teşekkül edebilir.

Saf metanol 64,6 derecede kaynayan akışkan bir sıvı olup, parlak olmayan mavimsi bir alevle yanar. Bütün organik çözücülerde her oranda çözünür. Fraksiyonlu destilasyonla sulu çözeltisinden % 99’luk bir saflıkta elde edilir. Susuz (mutlak) metanol elde etmek için Mg kullanılır.

Çok az miktardaki metanol canlı organizma için zehirdir. Kalıcı yaralar, bozukluklar meydana getirir. Örneğin 25 gram metanol içilirse gözler kör olur.

Metanol, etil alkol ile azeotropik karışım oluşturmaktadır. Azeotropik karışım halindeki metanolü distilasyon rektifikasyon teknikleriyle etil alkolden dolayısıyla alkollü içkiden tam olarak ayırmak mümkün olamamaktadır.

Çizelge 1. Metanol’ün Değerleri

 

ÖZELLİK	DEĞER
Özgül ağırlık, 20˚C/20˚C da	0,7920 – 0,7930
Renk, Pt-Co skalası,Hazen Birimi, Max.	5
Damıtma aralığı,760 mmHg basınçta ˚C, Max.	1,5
Uçucu olmayan madde miktarı, mg/ml, Max.	0,05
Su miktarı, % (ağırlık), Max.	0,10
Serbest asitlik, asetik asit, (CH3COOH) olarak, % (ağırlık), Max.	0,003
Sülfürik asit ile yıkama rengi, Pt-Co skalası, Hazen birimi, Max.	50
Permanganat zamanı, dakika, min.	50

 

Çizelge 2. Metil Alkolün Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri

 

Kimyasal denklemi		CH3OH
C / H oranı		0.25
Moleküler kütle		32.04
Özgül kütle	(kg / dm3)	0.79
Isıl değer	(Mj/kg)	15.9
i	(Mj/kg)	1.10
Buharlaşma ısısı	(m/s)	0.52
Laminar alev hızı	(0C)	1878
Adyabatik alev sıcaklığı	(0C)	65.1
Kaynama noktası	(0C)	-97.6
Oktan sayısı		110

 

Doğal gaz, metanol üretiminin en bilinen hammaddesidir. Metanol, aynı zamanda geri dönüştürülebilen odun, belediye katı atıkları, evsel atıklar gibi hammaddeler kullanılarak da üretilebilmektedir. Metanol üretmek üzere iki proses kullanılmaktadır :

1.Yüksek basınç prosesi

2.Düşük basınç prosesi.

Yüksek basınç prosesinde reaksiyon, 300 atm. basınç altında gerçekleşirken, düşük basınçlı proseste reaksiyon, 50 – 100 atm. basınçta gerçekleşmekte; yüksek seçicilikte bakır bazlı bir katalizör kullanılmaktadır.

Düşük basınç altında çalışılan proses, daha düşük doğal gaz beslemesinin yeterli olması ve işletim maliyetinin daha düşük olması nedeniyle yüksek basınç prosesinin yerini almıştır. Düşük basınç altında çalışılan bir prosesle, 1 ton metanol elde etmek için, yaklaşık 33,3-36,6 milyon BTU doğal gaz kullanılması gerekmektedir.

Tipik bir metanol üretim tesisinde, metanol üretimi iki aşamada gerçekleştirilmektedir: İlk aşama, hammadde olarak kullanılacak doğal gazın, karbonmonoksit (CO), karbondioksit (CO₂), su (H₂O) ve hidrojen (H₂) ihtiva eden bir sentez gazına dönüştürülmesidir. Bu işlem genellikle buhar kullanılarak besleme gazının katalitik olarak parçalanması suretiyle yapılmaktadır. Sentez gazı elde etmenin ikinci yolu ise kısmi oksidasyondur.

İkinci aşama ise, sentez gazından metanolün katalitik sentezidir.

Bu aşamaların her biri, gerçekleştirilmek istenilen herhangi bir uygulama için en uygun olanakların sunulduğu birçok yol ve teknoloji kullanılarak yapılabilmektedir.

Buharın geleneksel yöntemlere göre yeniden oluşumu (reformu), sentez gazı üretiminde kullanılan en basit ve en geniş kullanımı olan yöntemdir.

Reform; ototermal reform, buhar reformu yada bileşik reform modelinde olabilmektedir. Metanol reformer’ları temelde şöyle sınıflanabilir:

§Geleneksel Reformer

§Kombine Reformer

§Tek Ototermal Reformer

§Gaz Isıtmalı Reformer

Metanol üretiminde temel basamaklar sabit olup, verimliliğin arttırılması amacıyla sentez gazının hazırlanması aşamasında farklılıklar bulunmaktadır.

2 CH₄ + 3 H₂O → CO + CO₂ + 7 H₂(SENTEZ GAZI)

CO + CO₂ + 7 H₂ → 2 CH₃OH + 2 H₂ + H₂O

Görüldüğü üzere, bu proses ile sonuçta kaydadeğer bir miktarda hidrojen de oluşmaktadır.Karbondioksit için uygun harici bir kaynak mevcut ise, oluşan fazla hidrojen de ilave metanol elde etmek üzere kullanılabilmektedir. Fazla hidrojenin su oluşturmak üzere yakılması ve bu esnada aşağıdaki kısmi oksidasyon reaksiyonu ile açıklanabilen buharın yeniden oluşması işlemi, gaz haline dönüştürme prosesleri arasında en çok tercih edilen modeldir.

CH₄ + ½ O₂ → CO + 2 H₂ → CH₃OH

CH₄ + O₂ → CO₂ + 2 H₂

Son reaksiyon denkliğinde oluşan karbondioksit ve hidrojen baştaki hidrojen ile tepkimeye girdiğinde ilave metanol oluşabilmektedir. Ancak bu yüksek düzeydeki verimlilik daha fazla yatırım maliyetini de beraberinde getirmektedir.

Metanol üretiminde amaç; hammaddede bulunan karbonun maksimum verimle metanole dönüşmesidir.

·Sentez basıncı yükseldikçe,

·Karbon monoksitin, karbon dioksite olan molar oranı attıkça,

·İnert oranı düştükçe -ki bu da daha az atık anlamına gelmektedir-,

·Besleme hızı düştükçe,

karbon verimi de artar.

Metanol üretiminde, ICI, Topsoe, Lurgi gibi farklı prosesler kullanılmakta bu proseslerin temel akışı aynı olmakla birlikte kullanılan ekipman ve proses şartlarında değişiklik bulunmaktadır.

Metanol üretim maliyetini düşürmek üzere dünya çapında çalışmalar yapılmakta olup, elde edilen ham metanolün, distile edilerek, daha stabil bir hale geçmesi sağlanmakta ve içerisinde bulunan su miktarı ekonomik olarak taşınabileceği seviyelere düşürülmektedir.

Şekil 1. Metanolün piyasa arzı

Şekil 2. Metanolün Üretim prosesi

Biyometanol Üretimi:

Avrupa Birliği’nin 2001/77/EC sayılı ve “Dahili Elektrik Piyasasında Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Üretiminin Artışı Hakkında Direktif”te; bitkisel yada hayvansal olsun tarım, ağaç ürünleri veya bunlara dayalı sanayilerin biyolojik olarak indirgenebilir tüm atık veya artıklarının yanı sıra sanayi atıkları veya evsel atıkların yine biyolojik olarak indirgenebilir kısımları olarak tanımlanan biyokütle de metanol üretiminde kullanılan önemli bir hammaddedir. Ağaç sanayi veya tarımsal atıkların hammadde olarak kullanıldığı proseslerde ısı kullanılmak suretiyle basınç altında gaz faza dönüşüm gerçekleştirilmektedir. Bu aşamada partiküllerine ayrılmış maddeler, gaz fazda emisyonlar, kömür, kül ve sıvı atık oluşmaktadır. İkinci aşama olarak kullanılacak gaz faz şartlanmaktadır. Şartlanma işleminden sonra ortamdakatran, metan ve gaz fazda emisyonlar bulunmaktadır. Sonraki aşamada, ısı ve katalizörler eşliğinde katalitik reaksiyona başlanmaktadır. Günümüzde en geniş kullanımı olan katalizör, ilk kez 1966’da ICI tarafından kullanılan ve bakır, çinko oksit ve alumina karışımından oluşan katalizördür. Oluşan sıvı atıklar sistem dışına alınmakta ve sisteme buhar verilmek suretiyle distilasyon işlemi gerçekleştirilmekte ve son ürün olarak metanol elde edilmektedir.

Şekil 3-4. Biyometanol ve Biyodizel Üretimi

 

	Biyokütleden Biyometanol Üretimi
Ağaç, tarımsal atık ve artıkları		Basınç altında gaz forma dönüştürme		Katı atık, gaz emisyonu, kömür, kül ve sıvı atık
Isı
				Katran, metan, gaz emisyonu
		Gaz saflaştırılması
Isı ve katalizörler		Katalitik reaksiyon		Sıvı atıklar
				Katı atık, gaz emisyonu ve sıvı atık
Buhar		Distilasyon
		BİYOMETANOL

 

Ayrıca, kullanımı en yaygın ve en ucuz hammadde olarak metanol üretiminde geniş bir yere sahip olan doğal gaz kullanımının mümkün olmadığı durumlarda, hafif petrol ürünleri de metanol üretiminde hammadde olarak doğal gazın yerini alabilmektedir. Bir Güney Afrika firması olan Sasol tarafından, metanol, kömürden elde edilen sentez gazı kullanılarak üretilmektedir.

1.1.1 Kullanılışı:

Endüstride çözücü ve motor yakıtlarının bir bileşeni olarak geniş çapta kullanılır. Formaldehit ve anilin boyalarının elde edilişinde kullanılır. Ayrıca metillendirme vasıtası olarak organik sentezlerde ve alkolün içilmezliğini sağlamada yaygın olarak kullanılır.

Metanol yakıtının içten yanmalı motorlarda kullanılması durumunda hava yakıt karışımının hazırlanması için mevcut taşıtlarda kullanılan karbüratör ve yakıt püskürtme sistemleri kullanılabilir. Gerek karbüratör gerekse püskürtme sisteminin kullanılması durumunda metanolün fiziksel ve kimyasal özellikleri dikkate alınarak karbüratör ve püskürtme sistemlerinde gerekli değişiklikler yapılır. Ayrıca metanol karbüratöre ve emme supabına gerek duyulmadan silindire doğrudan püskürtülebilir. Metanol, oktan sayısı yüksek olduğundan, sıkıştırma fazının ilk dönemlerinde, yani sıkıştırma basıncının düşük olduğu zamanda bile püskürtülebilmektedir. Bu da basit ve ucuz bir yakıt sistemi ve aynı zamanda değişik yüklerde motorun verimli olarak çalıştırılabilmesi için, püskürtme zamanının ayarlanabilmesi demektir.

Metanolün kaynama sıcaklığı 65.10C, donma sıcaklığı –97.60C ‘dir ve su ile her oranda karışabilir. Metanol taşıtlarda çok küçük değişikliklerle kolaylıkla kullanılır. Yapılan ilk metanollü prototiplerde benzin motorları metanol yakabilecek şekilde değiştirilmekteydi. Daha sonraları metanol yakıtı kullanabilecek yeni motorlar tasarlandı. Prototipler üzerinde yapılan araştırmalara göre, metanol yakıtlı taşıtların, gelişmiş teknolojiye sahip benzinli taşıtlara göre %5-10 oranında daha fazla verime ve olağanüstü ivmeye sahip olduğu görüldü.  Metanol yüksek oktan sayısına sahip olmamasına karşın çok düşük setan sayısına sahiptir. Bu sebeple dizel motorlarında kullanımında birtakım problemler vardır. Metanol yakıtı düşük setan sayısı, yüksek ateşleme sıcaklığı ve kendi kendine tutuşma direnci nedeni ile dizel motorlarında sıkıştırma strokunun sonuna doğru, silindir içerisindeki sıkıştırılmış hava içerisine püskürtülmesi ile başlayacak yanmada, birtakım problemler yaratır. Yakıtın tutuşmasını geciktirir ve dizel motorunda vuruntuya sebep olur. Fakat kendi kendine tutuşma direnci, Otto motorlarında sıkıştırma oranının arttırılmasına olanak sağladığından metanol Otto motorlarında rahatlıkla kullanılabilmektedir. Bu sebepten dolayı metanol dizel motorlarında ancak buji kullanılması durumunda veya dizel yakıtla karıştırılması durumunda kullanılabilir. Düşük setan sayısına sahip olan yakıtların dizel motorlarındaki yanmasını düzeltmek için birtakım çalışmalar yapılmaktadır. Tablo 1’de uygulanabilecek metotlar ve bu metotların avantaj ve dezavantajları gösterilmektedir

Metanolün belirli bir hacimdeki enerji yoğunluğu benzine göre daha düşük olduğundan benzin ile kat edilen bir mesafeyi kat etmek için daha fazla metanol kullanımına ihtiyaç vardır. 1.7 litre metanol 1 litre benzinin verdiği enerjiye eşit miktarda enerji vermektedir. Bu da yakıt tanklarının daha geniş ve ağır olması demektir. Böylece hem taşıtlardaki depoların büyütülmesi gerekecek ve yer kaybına neden olunacak, hem de taşıtta benzine göre daha fazla bir yükün taşınmasına neden olunacaktır. Ayrıca standart yakıt pompalarının kullanılması durumunda dizel yakıtın verdiği enerjiye eşdeğer enerjiyi metanol yakıtından elde etmek için, daha fazla miktarda metanol yakıtın püskürtülmesi gerekmektedir. Bu sebeple pompa ve enjektörden geçen yakıt miktarı önemlidir. Metanolün ısıl değeri petrole göre daha düşüktür, buharlaşma ısısı yüksektir. Buharlaşma ısısının yüksek oluşu motorlarda soğukta ilk hareketi zorlaştırmaktadır. Metanolün buharlaşmasına yardım etmek amacı ile su ile ısıtılan emme manifoldu, 10 0C‘DEN düşük sıcaklıklarda ilk harekete yardımcı yakıt sistemleri kullanılmaktadır.

Çizelge 3.Metanolün Dizel Motorlarında Kullanımı İçin Geliştirilen Metodlar

 

METOD	AVANTAJLAR	DEZAVANTAJLARI
Kimyasal Katkı Maddeleri	Motorda değişikliğe gerek yok	Katkı maddelerinin pahalı olması ve gerekli miktarının çokluğu
Emilsiyon	Motorda çok az değişiklik gerektirir	Yakıtın % 50’sinin dizel olması nedeni ile iki ayrı yakıt tankı gerektiriyor
Metanol ve Dizel Enjektörünün Ayrı Kullanımı	Pilot enjeksyon için az miktarda dizel gereksinimi	Karmaşık kontrol sistemiyle iki ayrı enjeksiyon sistemi gereksinimi
Metanolün Dizel Yakıtla Beraber Kullanımı	İki ayrı enjektör kullanımından daha ucuz	Yakıtın % 50’sinin dizel olması nedeni ile iki ayrı yakıt gerektiriyor.
Yüzey Ateşlemesi	Tek bir yakıt gerektirmesi	Sıcak yüzey eldesi için gerekli enerji büyük olması
Buji Ateşlemesi	Tek bir yakıt gerektirmesi	Ateşleme sisteminin fiyatı

 

Metanolün kullanımında karşılaşılan diğer bir problem aşırı derecede korozyona neden olmasıdır. Bu sebeple kullanılabilmesi için özel yakıt püskürtme pompalarına, yakıt depolarına, yakıt sistemlerine ve yakıt istasyonlarında özel depolama tanklarına ihtiyaç vardır. Silindir duvarlarındaki yağın etkisini tamamen ortadan kaldırıcı eğilimi olduğundan özel yağlama yağları kullanılması gerekir. Korozyonu önlemek için yakıt ve emme sistemi, koruyucu maddelerle kaplanmaktadır. Metanolün korozif özellikleri benzinden farklı olduğu için, benzinden farklı olarak alüminyum ve çinko karbüratör kullanılır. Yakıt tankı çinko alaşımı ile kaplanmaktadır. Ayrıca paslanmaz çelik kullanılan depolarda iyi sonuç vermektedir. Metanolün benzine göre daha fazla nem tutma özelliği vardır. Diğer yakıtların bir yerden bir yere nakledilmesi gibi taşınırsa bu durum nedeni ile kolaylıkla nemlenebilir. Nem de korozyonu hızlandırır. Bu sebeple gelecekteki metanol taşıyıcı ekipmanlar su geçirmez olacaklardır. Ayrıca metanolün nem tutuculuk özelliğinin yüksek olması ve kolaylıkla nemlenmesi, metanol benzin karışımı olan yakıtlarda faz ayrışmasına neden olabilir. İçerisinde su bulunmayan alkol ve benzini karıştırmak mümkün olmasına rağmen az miktarda su ihtiva eden karışımlarda bu mümkün olmamakta ve faz ayrışması oluşmaktadır. Metanolün diğer olumsuz yönleri zehirli ve gözü tahriş eder bir nitelikte olmasıdır. Ama çevre koruma örgütü EPA zararlı seviyeye ulaşacak birikmenin ancak çok nedir şartlarda olabileceğini bunun da kolayca dağıtılacağını bildirmektedir. Yapılan çalışmalar sonucu metil alkolün benzinli motorlarda daha verimli kullanılabilmesi için bazı değişikliklere ihtiyaç olduğu tespit edilmiştir. Bu değişiklikler aşağıdaki gibi özetlenebilir:

1.      Metil alkolün alt ısıl değeri benzine nazaran çok daha düşüktür. Aynı gücü elde edebilmek için motora daha çok yakıt sevk edilmelidir. Metil alkol için gerekli hava-yakıt oranı 8.5: 1 olduğundan istenilen performans değerlerini elde etmek için yakıt meme çapı büyütülmelidir.

2.      Metil alkolün buharlaşması için benzine nazaran daha fazla ısı enerjisine ihtiyaç duyulmakta ve buharı da daha düşük sıcaklıklarda yoğuşmaktadır. Bunun sonucu, motorun ilk harekete geçmesi için sıcak havaya ihtiyaç duyulmakta ve buharın yoğuşması için de ısının yüksek tutulması gerekmektedir.

3.      Metil alkolün saflık derecesinin yüksek olması tercih edilmektedir. Saflık derecesi arttıkça enerji kapasitesi artar. Saflığın derecesinin yeterli olmadığı durumunda karbüratörde korozyona sebep olunur.

4.      Sıkıştırma oranı 8.5 olan bir motor, metil alkol kullanılması durumunda sıkıştırma oranı 11’e yükseltilmelidir.

5.      Metil alkol kullanılması durumunda silindire alınan yakıt miktarının fazla olmasından dolayı volümetrik verimi arttırmak için emme supabı çaplarının büyütülmesi gereklidir. Yukarıda belirtilen şartlar sağlandığı takdirde, metil alkol Otto motorlarda motor yakıtı olarak verimli ve temiz bir şekilde kullanılabilecektir.

Metil alkol bulunan ürünler ve içerdikleri metil alkol oranları:

Yapıştırıcı%0-1

Fren hidrolik sıvısı%4

Denatüre alkol%2-5

Boya incelticilerde%3-28

Cam temizleyici sıvı% 1-38

Model uçak yakıtında%43-77

Pipo tatlandırıcılarında%75

Buzlanmayı önleyici sıvılar içinde%17-99

Teksir ve fotokopi makinesi sıvısında%60-99

Karbüratör sıvısında%99

Antrifriz içinde%100

1.1.2 Çevresel özellikleri:

Su ile her oranda karışabilen ve biyolojik olarak mikroorganizmalar tarafından karbon ve oksijen kaynağı olarak kullanılmak üzere çok çabuk indirgenebilen bir yapıda olması metanolün çevre kirliliğine neden olacak seviyelerde birikemeyeceğini göstermektedir. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir araştırma sonuçlarına göre, çevre şartlarına göre değişiklik gösterebileceği kesin olmakla birlikte metanolün tahmini yarılanma ömrünün en uzun olduğu ortam havadır ki bu süre ise 3-30 gün arasında değişmektedir. Yani havada bulunan metanol bu verilere göre en fazla iki ay içerisinde tamamen parçalanmış olacaktır.

Çizelge 4. Metanol ve Benzenin Çevrede Tahmini Yarılanma Ömürleri

 

Çevresel Ortam	Metanol Yarılanma Ömrü (Gün)	Benzen Yarılanma Ömrü (Gün)
Toprak	1-7	5-16
Hava	3-30	2-20
Yüzey suyu	1-7	5-16
Yer altı suyu	1-7	10-730

 

1.1.3 Tarihçe:

Mumyalamaişlemi sırasında,eski Mısırlıların, odunun pirolizindenelde ettikleri metanolü içeren bir karışım kullandıkları bilinmektedir. Saf metanol ilk kez 1661 yılında Robert Boyle tarafından izole edilmiştir. Boyle, bir tahta kutunun odununu distile ederek elde ettiği metanole, “Kutu Alkolü” adını vermiştir. Sonradan bu ismin proksilik alkole dönüştüğü bilinmektedir. 1834’te Fransız kimyacılar Jean-Baptiste Dumas ve Eugene Peligot bu kimyasal maddenin ilk kompozisyonunu elde etmiş ve Yunanca’da şarap – alkol anlamına gelen “methu” ve odun anlamına gelen “hyle” kelimelerinden oluşturulmuş “Metilen” kelimesini organik kimyaya kazandırmışlardır. Yaklaşık 1840 yılında metilenden geri-oluşum ile “metil” kelimesi türetilmiş ve sonrasında da metil alkolü tanımlamada kullanılmıştır. 1892 yılında Kimyasal Adlandırmakonulu Uluslararası Konferansta metil alkol kelimesi “METANOL” olarak kısaltılmıştır.

1923 yılında, BASF için çalışan Alman kimyacı Matthias Pier, kömürden elde edilmiş karbon monoksit ve hidrojen karışımını, sentetik amonyak üretmek üzere hidrojen kaynağı olarak kullanırken, metanol elde edilen bir proses geliştirmiştir. Bu proseste bir çinko kromat katalizör olarak kullanılmakta ve 300 ila 1000 atm arasında basınç, yaklaşık 400 ˚C sıcaklık gibi son derece zorlu koşullara ihtiyaç duyulmakta idi. Modern metanol üretimi daha düşük basınç altında çalışabilen katalizörlerinkullanılmasıyla daha verimli hale getirilmiştir.

2. METANOLÜN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ

2.1 METİL ALKOL / SAHTE RAKI ZEHİRLENMESİ

Son günlerde  ülkemizde alkol zehirlenmeleri ve zehirlenmelere bağlı ölümler artmıştır. Alkol ve rakı üretimi konusunda  tüketicilerin bilgilendirilmesi çok önemlidir. Ülkemizde rakı ve alkol üretimi için Tarım ve Köyişleri  Bakanlığı’ndan üretim izni almak zorunludur. Diğer yandan alkol piyasasındaki düzenlemelerle ilgili olarak Tütün Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (TAPDK) belli izin işlemlerini gerçekleştirmeleri ve bu kurumdan bandrol almaları gerekmektedir. Bu şekilde kayıtlı bir üretim ve izlenebilirlik sağlanmaktadır. Bunun dışında sahte alkol ve rakı üretim yasaktır.

Sahte alkol üreticileri etil alkol yerine ucuzluğu nedeni ile metil alkol kullanmaktadırlar

Alkoller ağızdan alındıktan kısa bir süre sonra, ince bağırsaktan emilmeye, oradan da kana karışmaya başlar. Kana karışan alkol, kişinin özelliklerine göre değişik belirtilere ve öncelikle beyin fonksiyonlarının yavaşlamasına neden olur. Kişinin yaşı, cinsiyeti, kilosu, metabolizma hızı, ne kadar alkol aldığı bir diğer anlamda hangi içkiyi ne kadar sürede ne kadar içtiği gibi kriterlere göre değişiklikler gösterir. Alkol kana karıştıktan sonra, kandaki miktarını azaltmak için çok fazla seçenek yoktur. Sağlıklı bir insan 1 saatte 8,5 gram alkolü sindirip vücuttan atabilir. Bu oran bir şişe biraya eşdeğerdir. Vücutta tüm bu ağır tahribatları yapan aslında formik Asittir.

Adli tıp açısından etil ve metil alkol zehirlenmeleri büyük önem oluşturur.

Metil alkol kolonya ve parfümlerin yapımında da yine ucuzluğu nedeniyle tercih edilmektedir. Metil Alkol, sindirim ve boşaltım sistemine zarar verdiği kadar, deride de uzun süre kullanımı sonucu deri kanserine kadar varan hastalıklara neden olabilir. Dikkatsiz kullanılan sahte parfümlerin göze kaçması sonucunda da görme bozuklukları görülebilir.
Sahte ve kaçak alkollü içki üretiminde son dönemde artış vardır ve bunda dolayı birçik firmanın ruhsatı iptal edilmektedir.

2.1.1 Sahte rakı zehirlenmesinin belirtileri:

Metil alkol içilmesinden 12-36 saat sonra zehirlenme belirtileri başlar.

İlk 5 saatte sarhoşluk ve gastrit ön plandadır.

•  baş ağrısı,

•  hipotansiyon

•  letarji,

•  vertigo,

•  kusma,

•  bulanık görme veya ileri aşamada görmede tam kayıbı

•  felç, koma ve ölüm görülür. Ölümün ilk 24 saat içinde görülmesi seyrek değildir. Fakat entoksikasyon septomları birkaç gün gecikmiş de olabilir, bu durumda daha sonraki seyir çok hızlı olur.

2.1.2 Tedavi süreci:

Metil Alkol zehirlenmelerinde hastanın yapısına ve zehirlenme derecesine göre serum tedavisi yapılır. Hastanın midesindeki alkol, kusturularak boşaltılır. Hastanede hastanın midesi yıkanabilir. Hastanın gözleri hasar görmüş ise hasarı en aza indirmek için gözler ışıktan korunmalıdır. Vücut sıcak tutulmalı, hasta sakinleştirilmelidir. Metil Alkol beyin, akciğerler, sindirim yolunda ödem ve kanamalara neden olduğu için ölüme sebebiyet verir. Metil alkolden ölenlerin kanında yüksek miktarda formik asit bulunmuştur.

2.1.3 Sahte rakı zehirlenmelerinin sonuçları:

·Beyin fonksiyonlarını etkiler

• Beyindeki hücrelerin ölmesine neden olur.

• Ani körlüğe yol açabilir.

• Karaciğer yetmezliğine neden olabilir.

• Ölüme neden olabilir.

2.1.4 Alkollü İçki Satın Alırken Dikkat Edilmesi Geren Unsurlar:

·Öncelikle şişenin üzerinde Tarım ve Köy işleri Bakanlığından üretim veya ithalat izni, tarih ve numarasının olup olmadığı, ürünün etiketinde bulunan diğer etiket bilgileriyle birlikte kontrol edilmeli.

·Ürünün kapağı üzerinde Gelir İdaresi Başkanlığı ve TAPDK (Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu) logoları taşıyan bandrol bulunmalı.

·Bandrolün düzgün yapıştırılıp, yapıştırılmadığı kontrol edilmeli, bandrol yırtık-yıpranmış halde olmamalı.

·Bandrol üzerindeki logoların yukarı-aşağı yönde hareket ettirilerek ve farklı açılardan bakılmak suretiyle kontrol edildiğinde, mavi-turkuaz renk dönüşümü olmalı.

·Şişenin daha önce açılıp açılmadığı, özellikle kapak kısmının tutkalla yapıştırılıp yapıştırılmadığı, yıpranmış, darbeli olup olmadığı, kapakta enjektör deliğinin bulunup bulunmadığı kontrol edilmeli.

·Etiketin ve şişenin yıpranmış olup olmadığı kontrol edilmeli.

·Ürün görünür ve belirgin halde bulanıklılık, tortu ve fiziki kirlilik içermemeli.

·Ayrıca, önlem olarak kullanıcıların şeffaf koruma ve hologramı kendilerinin açması, restoran ve otel işletmecilerinin ucuz mal tekliflerine itibar etmemesi, sadece yetkili distribütörlerden mal alması tavsiye ediliyor.

3. DÜNYADA METANOL TİCARETİNE GENEL BAKIŞ

Metanol sektörü, dünya genelinde 12 milyar dolardan fazla bir ekonomik değer taşıyan ve doğrudan veya dolaylı olarak yaklaşık 100.000 kişinin istihdam edildiği bir sektördür.

Günümüzde, dünya genelinde toplam metanol ihtiyacı, yıllık yaklaşık 35-40 milyon ton civarında olup bu miktar, her yıl en azından yaklaşık % 2 – 3 oranında artış göstermektedir. İhtiyaç duyulan metanol miktarı değişiminin yanı sıra, metanol sektörü profilinde de belirgin değişimler yaşanmaktadır. Metanol üretmek üzere, 1980’lerin başlarında kurulmuş olan küçük tesisler yerini, daha verimli düşük-basınç teknolojisi ile üretim yapılan büyük fabrikalara bırakmıştır. Bütün bu değişimler, metanol sektörünün, bir dönem neredeyse dünya metanol ihtiyacının yarısına karşılık gelen metanolü kullanan formaldehit üreticilerinin baskısından kurtarıp, büyük, global anlamda yapılanmış anonim şirketlerden oluşması sonucunu doğurmuştur. Gelişen teknoloji ile metanol kullanım alanlarında da değişiklikler yaşanmaktadır. Avrupa’da metanol fiyatının akaryakıt fiyatının yarısı olduğu zaman diliminde, metanol akaryakıta karıştırılmış ancak daha sonra akaryakıt fiyatlarındaki düşüş nedeniyle bu uygulamaya son verilmiştir.

Merkezi Houston Teksas’ta bulunan Kimyasal Maddeler Piyasası Birliği (CMAI Chemical Market Associates Inc.) tarafından hazırlanan rapora göre, genel anlamda global metanol üretim verimliliği %85’in üzerine çıktığındayüksek metanol fiyatının direnç göstererek belli bir seviyede kaldığı, %80’in altına indiğinde ise ılımlı bir fiyatlandırma ile düşük fiyatlarda piyasa dengelerinin kurulduğu ifade edilmektedir.

MTBE’nin kullanımının bazı bölgelerde yasaklanması her ne kadar metanol tüketim kapasitesine eksi yönde etki etmekte ise de olefin üretiminde metanol kullanımı, biyodizel ve yakıt pilleri gibi yeni ve geniş kullanım alanlarının açılması metanol sektörünün geleceği açısından parlak gelişmeler olarak değerlendirilmektedir.

Metanol sektöründe, 21. yüzyıl ile, arz talep dengeleri ve fiyatlandırma anlamında daha kısa vadeli dalgalanmalar yaşanmaktadır. 90’lı yılların sonlarında çok düşük bir ekonomik getiri sağlayan metanol piyasasında, 2001-2003 döneminde yeni büyük yatırımlar gerçekleşmemiş, sonrasında ise işletim maliyeti yüksek tesislerin kapatılması ve kapatılan tesisin kapasitesini karşılayabilecek daha düşük işletim ve sevkiyat maliyeti olan tesislerin kurulması yoluna gidilmiştir.

2005 yılında da, kilitlenen metanol sektöründe çok ciddi değişimler beklenmemektedir. Ancak Çin’in tahmin edilmeyen oranda artış gösteren metanol talebi fiyatı yukarı çekmeye devam etmektedir.

Trinidad ve İran’da kurulmakta olan iki yeni tesisin yakın gelecekte üretime geçmesi beklenmektedir. Metanol sektöründe, önümüzdeki beş yıl içerisinde yaklaşık 18 milyon metrik tonluk net ilave kapasite olacağı düşünülmekte ancak planlanan ilave kapasitenin ne kadarının hayata geçirileceği bilinmemektedir. Ancak Güney Amerika, Avusturalya ve Orta Doğu’da kayda değer sayıda yeni tesisin kurulması planlanmaktadır. Bu bölgelerin dünyanın mega-üretim alanları olup, sanayiye metanol arzında öne çıkacakları düşünülmektedir.

Çizelge 5.Yerel Metanol Üretiminde Yüzde Olarak Gerçekleşen Değişim Oranı

 

Global Göstergeler	Yıllık Büyüme Yüzdesi ( % )
	2000	2001	2002	2003	2004	2005 (tahmini)
Global GDP	3,9	1,1	1,9	2,7	4,1	3,1
Asya Pasifik’te GDP	4,4	1,5	2,2	4,0	5,4	3,4
Avrupa’da GDP	3,7	1,7	1,0	0,8	2,2	2,1
A. B. D.’de GDP	3,7	0,5	2,1	3,0	4,4	3,5

 

Şekil 5.Yerel Metanol Üretiminde Yüzde Olarak Gerçekleşen Değişim Oranı

Şekil 4’de, GDP ( Gross Domestic Production ) toplam yerel üretim miktarları olarak tanımlanabilir. Görüldüğü üzere gerek global anlamda olsun gerekse bölgesel anlamda, metanol üretim eğrisinde son 5-6 yılda hiç düşüş gözlenmemiştir.

Metanol üretim tesislerinin bölgelere ve ülkelere göre dağılımının değişken olduğu unutulmamalıdır. Şöyle ki; mevcut hammadde rezervleri, sevkiyat koşulları ve piyasa şartlarına göre, yeni tesisler kurulmakta, üretimi durdurulmuş olan tesisler üretime başlamakta, mevcut tesislerin kapasiteleri arttırılmakta veya aksine tesisler kapasiteleri altında çalıştırılmakta üretim halinde olan tesislerin üretimi durdurulmakta yada kapatılmaktadır.

Örneğin, 1990’lı yılların sonuna doğru 18 tesisin bulunduğu Amerika Birleşik Devletleri’nde toplam yıllık metanol üretim kapasitesi 7 milyon ton civarında iken, ekonomik, stratejik veya bölgesel nedenlerden dolayı tesislerin bazılarının kapatılması sonucunda bu miktar 3,5 – 4 milyon ton seviyelerine düşmüştür.

 

	2003	2004	2005	2006
Üretim Kapasitesi (Kton)	33.662	36.300	41.300	42.300
Talep Miktarı (Kton)	32.389	34.130	35.520	34.900

 

Çizelge 6.2003-2006 Global Metanol Üretim Kapasitesi Ve Talep Miktarları (Kton)

Şekil 6. 2003-2006 Global Metanol Üretim Kapasitesi Ve Talep Miktarları (Kton)

Yukarıdaki şekilde dikkat çekici olan tahmini değerde dahi olsa üretim kapasitesi ile talep miktarının arasında zaman içinde genişleyen bir fark oluşmasıdır ki; bunun da sektörde yeni tedbirlerin alınması sonucunu doğurabileceği düşünülmektedir.

Şekil 7.2002 Yılı Dünya Metanol Üreticileri Pazar Payları

Şekil 8.’de, 37.150.000 ton olan 2002 dünya metanol üretim kapasitesinin üretici firmalara göre dağılımı görülmektedir. Kanada, Şili, Yeni Zelanda, Kuzey Amerika gibi dünyanın birçok yerinde metanol üretim tesisi bulunan Metanex firması ilk sırayı almıştır. Metanex’in merkezi Kanada’dadır. 2002 verilerine göre, dünyanın ikinci büyük metanol üreticisi ise Suudi Arabistan’da yer alan SABIC firmasıdır. Ülkemize metanol ihraç eden firmalar arasında SABIC de bulunmaktadır.

Aşağıdaki şekilde görüldüğü üzere, temelde bölgesel metanol taleplerinde çok ciddi değişimlerin gözlenmesi beklenmemektedir. Ancak Çin başta olmak üzere, Asya Pasifik bölgesinin metanol ihtiyacındaki artış, Kuzey Amerika’nın metanol ihtiyacının göreceli olarak düşmesine neden olmakla birlikte A.B.D.’de kullanımı bazı eyaletlerde yasaklanmış olan MTBE’nin metanol kullanım miktarlarında düşüş olacağı anlamına geleceği yukarıda da ifade edilmiştir.

Şekil 8.2004 ve 2009 Yıllarında Bölgelere Göre Metanol Talep Dağılımı ve Dağılım Tahmini

Şekil 9.Dünya’da Metanol Ticareti Hareketi

Şekil incelendiğinde, dünya metanol üretiminin gerçekleştiği merkezler; Trinidad ve Tobago, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Güney Amerika ve Yeni Zelanda olarak karşımıza çıkmaktadır.

Şekil. 10.1993- 2008 Yılları Arasında Dünyada Metanol Talebi Büyümesi

2001 yılı rakamlarına göre, ülkeler bazında değerlendirildiğinde ise; 3.985.000 ton/yıl üretim kapasitesi olan Amerika Birleşik Devletleri’ni 3.980.000 ton/yıl ile Suudi Arabistan ve 2.950.000 ton/yıl ile Batı Hint Adaları (Trinidad & Tobago) ve Rusya izlemektedir.

3.1Amerika Birleşik Devletleri

Amerika Birleşik Devletleri, dünyanın en büyük metanol üreticisi olsa da, ülkenin metanol talebi üretilen metanol miktarı ile karşılanamadığından, A.B.D. aynı zamanda, dünyada metanol ithal eden firmalar arasında da ön sıralarda yer almaktadır. A.B.D.’ye metanol ihracatı ise, Trinidad and Tobago, Güney Afrika, Suudi Arabistan,ve Şili tarafından gerçekleştirilmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri’nde 2001 verilerine göre ikisi aktif olmayan 13 adet metanol üretim tesisi bulunmaktadır.

Son yıllarda, doğal gaz rezervleri yüksek ve yerel metanol kullanımı düşük olan merkezlerde büyük metanol üretim tesisleri kurulmuş ve düşük olan yerel talebin karşılanmasının yanı sıra üretilen metanolün büyük bir kısmı da diğer ülkelere ihraç edilmiştir. Bu durumun bir sonucu olarak Kuzey Amerika metanol piyasası yeniden yapılanma yoluna gitmiştir.

Metanolün birçok sanayi dalında kullanımı söz konusudur. Birçok kimyasal ürün, asetik asit, klorometan, formaldehit gibi çeşitli organik bileşikler, plastik, boya, tiner, otomobil cam suyu, MTBE, biyodizel vb. üretiminde metanol kullanılmaktadır. Metanol Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan 100’ü aşkın atık su arıtma tesisinde de denitrifikasyon amacıyla kullanılmaktadır. Örneğin Washington D.C.’de bulunan ve ülkenin en büyük arıtma tesislerinden biri olan Blue Plains Wastewater Treatment Facility’de denitrifikasyon işlemi için her yıl yaklaşık 21.000 ton metanol kullanılmaktadır. MTBE kullanımının, depolardan yüzey suları ve yerel altı sularına sızıntı olması gerekçesiyle bazı eyaletlerde yasaklanmış olmasına rağmen, MTBE üretimi için kullanılan metanol miktarı Amerika Birleşik Devletleri metanol tüketiminin büyük bir oranına karşılık gelmektedir. Ayrıca 1999 yılında 1500 ton seviyelerinde olan biyodizel üretiminin 2003 yılı itibariyle 90.000 ton seviyelerine çıkışı, biyodizel üretimindekullanılan metanolün piyasadaki hacmini ve büyüme hızını göstermektedir.

2001 verilerine göre, metanolün %37’si MTBE, %23’ü formaldehit, %12’si asetik asit, %6’sı klorometan, %3’ü metil metakrilat, %2’si metilamin, %2’si dimetilterefitalat (DMT), %15’i de yakıt, antifriz, solvent vb. üretilmek üzere kullanılmıştır.

Metanolün tek başına yakıt olarak kullanımı da söz konusu olabilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri’nde 1980’ler ile 1990’la arasında yaklaşık 20.000 adet yakıt olarak metanol kullanabilen araç üretilmiş ve metanol ile çalışan yüzlerce otobüs hatlara dağıtılmıştır. Günümüzde sadece metanolün yakıt olarak kullanıldığı araçlar bulunmamakla birlikte, Amerika Birleşik Devletleri’nde İndianapolis 500 yarış liginde yakıt olarak sadece metanol kullanımı devam etmektedir. Metanolün su ile söndürülebiliyor olması, saf metanolün tutuşma ihtimalinin diğer yakıtlara göre 60 kez daha düşük olması, yanma esnasında dışarıya diğer yakıtlara göre daha az (1/5 i oranında) ısı yayması ve metanol yanarken alevinin gün ışığında renksiz olması nedeniyle söndürme işlemini yürütmenin daha kolay olması, metanolün yakıt olarak tercih edilmesinin nedenleriolarak sıralanmaktadır.

Amerika Birleşik Devletleri’nde, metanol endüstrisi her yıl, 4,7 milyar dolar seviyelerin bir ekonomik değer oluşturmaktadır. Bunun yanı sıra, metanol sektöründe doğrudan veya dolaylı olarak 10.000 kişinin istihdamı söz konusudur.

3.2Suudi Arabistan

Suudi Arabistan’da metanol üretimi 1980’li yılların başlarında başlamıştır. Suudi Arabistan’da üretilen metanolün büyük bir kısmı ihraç edilmektedir. %70 hissesine devletin sahip olduğu SABIC’in ( Saudi Basic Industries Corporation ) ülkede bulunan metanol üretim tesislerinde farklı oranlarda hissesi bulunmaktadır. SABIC, pazar kapitali açısından Orta Doğu’nun en büyük, petrokimyasal madde üretimi açısından ise dünyanın 11. büyük şirketidir.

Suudi Arabistan’da metanol üretim tesisleri, bir sanayi şehri olan Al Jubail’de bulunmaktadır.

·IBN SINA National Methanol Company ve

·AR-RAZI Saudi Methanol Company : 4 adet metanol tesisinin yanı sıra 2008 yılının ilk yarısında üretime geçmesi planlanan ve yılda 1,7 milyon ton metanol üretilecek olan AR-RAZI V adlı yeni tesisi bünyesinde bulundurmaktadır.

Günümüzde, yukarıda adı geçen ve Suudi Arabistan devletinin ortağı olduğu iki şirket metanol üretimini üstlenmiştir. AR-RAZI V’in devreye girmesi ile AR-RAZI kompleksinin toplam metanol üretimi yılda yaklaşık 3 milyon tondan 5 milyon tona çıkacaktır. Bununla birlikte, 1999 yılında, Saudi International Petrochemical Company (SIPC)’ninkurulması ile özel sektör de petrokimya sektöründe yerini almıştır. Ancak, şu anda SIPC’e ait aktif bir metanol üretim tesisi bulunmamakla birlikte sözü edilen 970.000 ton/yıl kapasiteli tesisin 2005’te üretime geçmesi beklenmektedir.

2000 yılı ticari verilerine göre; Suudi Arabistan, 286.760.118 Amerikan doları büyüklüğünde birekonomik değer oluşturan metanol ihracatı gerçekleştirmiştir.

2003 yılında SABIC metanol üretim kapasitesi 4,6 milyon tona ulaşmıştır.

3.3 Trinidad ve Tobago

Trinidad ve Tobago’da, 1983 yılında, devletin sahibi olduğu Trinidad and Tobago Methanol Company’nin kurulması ile metanol üretimi başlamıştır. Bu ilk tesisin kapasitesi 1.200 tondur. Trinidad ve Tobago’da metanol tesisleri genellikle Point Lisas bölgesindedir.

Aşağıdaki çizelgede, yıllara göre, Trinidad’ın metanol üretim ve ihracatındaki artış görülmektedir. Trinidad ürettiği metanolün tamamına yakınını ihraç etmektedir. Üretilen metanolün, yaklaşık %1’i yerel üretimlerde kullanılmakta, yaklaşık %50 Kuzey Amerika’ya, %20’si Avrupa’ya ve kalanı da diğer ülkelere ihraç edilmektedir.

Libya’da, Cezayir’de ve Afrika’nın güney bölgelerinde metanol üretim yapılmaktadır. Güney Afrika Cumhuriyeti’nde Free State bölgesindemetanol üretim tesisleri bulunan Sasol firması, hammadde olarak doğal gaz yerine kömür kullanmaktadır. Bu tesislerde üretilmekte olan metanol Afrika ve Orta Doğu’ya sevk edilmektedir.

Şekil 11.2003-2006 Afrika ve Orta Doğu’nun Metanol Üretim Kapasitesi Ve Talep Miktarları (Kton)

Şekil 12.2003-2006 Asya’nın Metanol Üretim Kapasitesi Ve Talep Miktarları (Kton)

Asya’nın en büyük metanol üreticisi Çin, dünyanın da 5. büyük üreticisi konumundadır.

Çin’in metanol piyasası, mevcut pazar hacmi nedeniyle dünya piyasasından oldukça bağımsız hareket edebilmektedir. Çin’in son yıllarda, metanol ithalatı rakamlarında diğer kimyasallarda görülen yükseliş eğilimi gözlenmemiştir. (34)Ancak ülke nüfusu ve metanol kullanılarak üretilen ürünlerin mevcut kapasite düşünüldüğünde, ülkenin metanol ihraç ettiği dikkate alındığında yerel üretimin yeterli olmadığı ve ihracatın yanı sıra Çin’in metanol ithal eden bir ülke olması sonucunu doğurmuştur. (34) Çin’e metanol ihraç eden ülkeler arasında; Yeni Zelanda %16, Endonezya %13, Bahreyn %9, Katar %4 ve Malezya %4 dolaylarında metanol ihracatı gerçekleştirmektedirler.

Çin’de, irili ufaklı yaklaşık 230 adet metanol üreticisi bulunmakta ve bu üreticilerin bir çoğu, hammadde olarak kömür kullanmaktadır.

Çin’in metanol talebindeki büyümenin 2005 yılı için 1 milyon ton olması beklenmektedir ki, bu miktar da dünya metanol talep büyümesinin yarısı demektir.

3.4 Avrupa’da Metanol Ticareti

Dünyada üretilen metanolünyaklaşık %19’u Avrupa’da üretilmektedir. Ancak bu miktarın büyük kısmını üretmekte olan Rusya’nın kapsam dışında tutulduğu düşünüldüğünde bu miktar yaklaşık %11 seviyelerine düşmektedir.

Avrupa’nın yıllık metanol talep miktarı, üretim kapasitesinin üzerinde bulunmaktadır. Bunun yanı sıra üretilen metanolün bir kısmı iç piyasada kullanılmamakta diğer ülkelere ihraç edilmekte, böylece ithal edilen metanol miktarı göreceli olarak artış göstermektedir. 2004 yılı sonu itibariyle yaklaşık 100 Kton civarında bir kapasite kaybına neden olabilecek Romanya’da ve Rusya’da bulunan metanol tesislerinin kapatılması yoluna gidilmiştir.

İran’da son yıllarda Avrupa’ya metanol ithal eden ülkeler arasına girmiştir. Bunun yanı sıra Şili’den ithal edilen metanol miktarındaki düşüş piyasanın spot alımlara yönelmesi sonucunu doğrulmuştur.

Şekil 13. 2003-2006 Avrupa’da Metanol Üretim Kapasitesi Ve Talep Miktarları (Kton)

Metanol, Avrupa’da da bir çok sanayi dalında kullanılmakta olup son yılarda, tüm dünyadaki yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanma eğilimi ve çevre ile dost yakıtlar kullanımına yönelim, Avrupa’da da etkilerini göstermektedir. Bu amaçla biyoetanol, biyometanol ve biyodizel üretimi konusunda çalışmalar sürmekte ve araştırmalara bütçelerdenbüyük paylar ayrılmaktadır.

Örneğin, Avrupa Birliği için oluşturulan ALTENER ( Enerji Ortak Programı ) kapsamında; biyokütleden üretim maliyeti düşük ancak verimi yüksek biyometanol eldesi konulubir çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmaya göre; Avrupa’da teorik olarak, biyokütleden metanol üretim kapasitesi yıllık ortalama 11,2 milyon tondur.

 

AB ÜLKELERİ	BİYOKÜTLEDEN METANOL ÜRETİM KAPASİTESİ (milyon ton/yıl)
Avusturya	0,38
Belçika	0,14
Finlandiya	4,0
Fransa	0,91
Portekiz	0,93
İspanya	0,90
İsveç	3,9
TOPLAM	11,16

 

Çizelge 7. AB Ülkelerinde Biyokütle Bazlı Metanol Üretim Kapasitesi

Şekil 14.AB Ülkelerinde Biyokütleden Metanol Üretim Kapasitesi

Avrupa Birliği üyesi dışındaki ülkelere bakıldığında ise, Amerika Birleşik Devletleri 28,2 milyon tonluk potansiyel üretim kapasitesi ile listenin başında yer almaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nin ardından 7,1 milyon ton ile Kanada en yüksek potansiyele sahip ikinci ülkedir.

 

ÜLKELER	BİYOKÜTLEDEN METANOL ÜRETİM KAPASİTESİ (milyon ton/yıl)
Amerika Birleşik Devletleri	28,2
Kanada	7,1
Japonya	5,4
Brezilya	3,0
Endonezya	2,1
Şili	1,0
TOPLAM	46,8

 

Çizelge 8.AB Ülkeleri Dışında Biyokütleden Metanol Üretim Kapasitesi

Şekil 15.AB Ülkeleri Dışında Biyokütleden Metanol Üretim Kapasitesi

3.5 Akdeniz Metanol Ticaretinin Genel Değerlendirmesi

Batı Akdeniz’de bulunan metanol kullanıcıları, metanol ihtiyaçlarının yıllık hatta birkaç yıllık anlaşmalar ile karşılamaktadırlar. Anlaşmaların yapıldığı bu dönem, her yılın son ayları olup, bu dönemlerde spot alımlar neredeyse hiç yapılmamaktadır.

Akdeniz bölgesinde bulunan birçok firma tarafından, metanol ihtiyacının %50 anlaşmalı ve %50 spot alımlar yapılmak suretiyle karşılanmaktadır. Anlaşmalı alımlarda fiyat; 5, 10 veya 15 Avro/ton dolaylarında değişmektedir.

Yunanistan’ın Türkiye sınırına yakın Alexandroupolis (Dedeağaç) limanından, Türkiye üzerinden tamamiyle spot talepleri olan İsrail ve Mısır’a metanol sevk edilmektedir. Oldukça küçük miktarlarda talebi olan bölge kullanıcılarının metanol ihtiyacı genellikle Karadeniz tedarikçileri tarafından karşılanmaktadır.

Akdeniz’de metanol tüketicileri, iç bölgelerde yerleşmiş ve bir çoğunun da tesisinde yeterli metanol depolama kapasitesinin olmaması, sadece ithal edilen metanolün ilk aşamada depolanması sorununu değil, metanolün kullanılacağı tesise sevkiyatı ve gemilerin gecikmesinden kaynaklanabilecek üretim kayıpları riskleri ilede karşı karşıya olmaları gerçeğini gündeme getirmektedir. Bu nedenle, bölge kullanıcıları tarafından metanol fiyatındaki dalgalanmalar nedeniyle, sipariş edilen bir parti malın iptal edilmesi pek muhtemel bulunmamaktadır.

Sonuç olarak, Akdeniz metanol kullanıcılarının daha kuzeydeki meslektaşlarına göre daha yüksek fiyatlarda metanol tedarik etmesinin nedenleri; mavnalarla metanol taşınmaması, uygun limanların az sayıda olması ve limanlarda harçların daha yüksek olmasıdır.

Akdeniz bölgesi, global metanol piyasasının bir parçası olmakla birlikte, Kuzey Avrupa piyasasına ve spot metanol fiyatına bağlı kalacaktır. Mevcut piyasa hacminin çok ciddi değişimler göstermeyeceği düşünülmektedir. Metanol kullanımında, formaldehit ve biyodizel üretimlerindeki artışın neden olabileceği yükselişin, MTBE yerine ETBE kullanımının neden olacağı düşüş ile dengeleyeceği tahmin edilmektedir.

4. METANOL FİYATLARI VE ÜCRETLENDİRME BİLGİLERİ(ICIS PRICING RAPORU)

Icis’in raporlarındaki fiyat verileri ve piyasa yorumları bugün yayınlanan en önemli pazar referansı olarak kabul edilir. Küresel iş ortamında fiyat değerlendirmelerinde alınan önemli kararlarda ICIS fiyatlandırma raporları kullanılır.

4.1 ICIS fiyatlandırma raporları’na başvurulmasının amaçları:

• Fiyat dalgalanmalarının incelenmesi,

• Piyasadan bağımsız olan tedarikçilerle pazarlık yapılabilecek oranların belirlenmesi,

• Kontratlı alımlardaki formüllerin geliştirilmesi,

• Arz ve talep dinamiklerinin takibi,

ICIS Pricing’in fiyatlandırma ve piyasa verileri bütün kimya sektörü de dahil olmak üzere enerji piyasalarını kapsar;

• Olefinlerin

• Aromatikler

• Plastikler

• Solventler (Çözücüler)

• Intermediates

• Biyoyakıt

• Gübreler

• Gaz

• Güç

• Karbon

ICIS pricing’in metanol fiyat raporlarının amacı, dinamik metanol sektöründeki müşteriler için gerekli istihbarat kaynağını sağlamaktır.

Küresel metanol fiyatlandırma ortamında, müşterilere kapsamlı bir görüş sağlamak için Londra, Houston ve Singapur’daki bilgili ve deneyimli raporlama ekipleri değerlendirmelerini bu raporlarda sunar.

Metanol fiyat raporları sözleşme ve spot olarak adlandırılan iki farklı bazdaki fiyatları,piyasadaki arz/talep dengeleri, piyasadaki üretim sorunları, küresel metanol üretim verileri ve kapanması planlanan işletmelerle ilgili bilgiler dahil, piyasa ile ilgili tüm güncel önemli verileri sağlar.

Metanol fiyat raporları haftalık olarak yayınlanır. Günlük dünya çapındaki güncellemeler ise sistemdeki gerçek zamanlı Fiyat Uyarı Servisi ile edinilebilir. ABD piyasası verileri ise günlük fiyat raporu içerir.

Ayrıca piyasadaki metanol tedarikçileri ile ilgili de bizim için kaynak oluşturur.

ICIS Pricing- Asya Pazarı / Avrupa Pazarı /ABD Pazarı olarak rapor sunar.

5. TÜRKİYE’DE METANOL ÜRETİMİ, KULLANIMI ve TİCARETİ

5.1TÜRKİYE’DE METANOL ÜRETİMİ

Türkiye’de, sanayi girdisi olarak kullanılacak miktarlarda yukarıda bahsedilen yöntemlerle metanol üretimi söz konusu değildir. Ancak çeşitli üretimlerde yan ürün olarak metanol elde edildiği bilinmektedir. Örneğin, kapsulden ham morfin üretimi sırasında fermantasyon süreci sonrasında yan ürün olarak metanol üretilmektedir. Ayrıca DMT (Di Metil Terefitalat) üretiminde metanol kullanıldıktan sonra, kullanılan metanolün geri kazanımı da söz konusu olabilmekte ve geri kazanılan metanol de, DMT üretiminde tekrar değerlendirilmektedir.

5.2TÜRKİYE’DE METANOL İTHALATI ve KULLANIM ALANLARI

Yukarıda ifade edildiği üzere metanol üretiminin olmadığı ülkemizde, bir çok sanayi dalında kullanılan metanol sadece ithalatının yapılması suretiyle temin edilmektedir.

Ülkemizde metanol başlıca sanayi kollarından ağaç ürünleri sanayinde formaldehit üretiminde, kimya sanayinde kimyasal madde, tiner, jel yakıtı, biyodizel vb. üretimlerinde, ilaç sanayinde hammadde veya çözücü olarak kullanılmaktadır.

Bunun yanı sıra hacim olarak büyük olmamakla birlikte metanolün birçok başka sahada da kullanımı mevcuttur.

Gümrük Müsteşarlığı verilerine göre, Türkiye’nin 1999 – 2004 yılları arasındaki metanol ithalat rakamları incelendiğinde, 2001 yılındaki hafif düşüş dışında, çizelgenin genelinde metanol ithalatının artış eğiliminde olduğu görülmektedir. Kurumumuza ulaşan bilgiler ve biyodizel üretimi konusundaki talep göz önünde bulundurulduğunda, 2005 yılında gerçekleşecek metanol ithalatının da geçmiş yıllara göre artış göstereceği tahmin edilmektedir.

 

YIL	MİKTAR (KG)	DEĞERİ ( $ )
1999	151.003.177	17.384.369
2000	164.977.258	26.824.629
2001	146.436.621	26.487.049
2002	165.498.013	26.338.199
2003	180.958.566	43.243.354
2004	232.906.218	59.615.843

 

Çizelge 9.Türkiye’nin 1999-2004 Yılları İtibariyle Gerçekleşen Metanol İthalatı

Şekil 16. Türkiye’nin 1999-2004 Metanol İthalatı

1999- 2004 yılları arasında gerçekleşen ithalat rakamlarına göre, ülkemize yaklaşık 469.000 ton ile Romanya başta olmak üzere, 232.000 ton ile Suudi Arabistan, 168.000 ton ile Libya ve son olarak da yaklaşık 136.000 ton ile Rusya söz konusu zaman dilimi içersinde ülkemize en fazla metanol ihraç eden ülkeler olmuşlardır. 2002 yılında ülkemize metanol ihraç etmeye başlamış olan İran ise yaklaşık 9.000 ton ile bu dört ülkeyi takip etmektedir.

Son 6 yılda Libya ile ülkemiz arasındaki metanol ticaretinde düşüş olmuş ve 2004 yılında da Libya’dan hiç metanol ithal edilmemiştir. Suudi Arabistan’ın ülkemiz metanol piyasasındaki payının hemen hemen sabit kaldığına görülmekte olduğundan, Libya’nın pazar payının,Rusya ve Romanya tarafından paylaşılmıştır. Söz konusu ülkelerin metanol ihracatındaki artış eğilimi de bu görüşü desteklemektedir.

Şekil 17. Türkiye’nin 1999-2004 Ülkelere Göre Metanol İthalatı

 

Metanolün Kullanıldığı Sanayi/ Üretim Konusu	Firma Sayısı	Toplam Yıllık Metanol Tüketim Kapasitesi (ton / yıl)
Biyodizel Üretimi	158	427.635
Ağaç Ürünleri Sanayi	9	332.665
Kimya Sanayi	44	243.944
Diğer	71	60.415
İlaç Sanayi	10	43.742
TOPLAM	292	1.108.401

 

Çizelge 10.Haziran 2003-Haziran 2006 tarihleri arasında Kurumumuzca Kayıt Altına Alınan Metanol Kullanıcısı Firmaların Kapasiteleri ve Sektörlere Göre Dağılımı

5.3KURUM POLİTİKASI ve İŞLEVİ

2001 yılında 4619 sayılı Kanunun yayımlanması ile alkol ve alkollü içkiler sektöründe mevcut üretim ve dağıtım monopolü kaldırılmış, üretici kimliğinin yanısıra tütün, tütün mamülleri, alkol ve alkollü içkiler piyasalarını düzenleme görevini de üstlenen TEKEL’in özelleştirilmesi süreci başlamıştır. Mevcut piyasaların düzenlemesi ve denetlenmesi görevlerini üstlenmek üzere; 9/1/2002 tarih ve 24635 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4733 sayılı “Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Yeniden Yapılandırılması, ile Tütün ve Tütün Mamullerinin Üretimine, İç ve Dış Alım ve Satımına, 4046 Sayılı Kanunda ve 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”a istinaden, 20/07/2002 tarih ve 24821 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan2002/4378 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) kurulmuştur.

Günümüzde bir çok alanda kullanılan metanol, fiziksel özellikleri açısından etil alkol ile benzerlik göstermekte ve laboratuvar analizi olmaksızın bu iki kimyasalın birbirinden ayrılması zor olmaktadır. Bu nedenle etil alkol ve alkollü içkiler piyasasını düzenlemek görevlerini üstlenen Tütün, Tütün Mamülleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK), bu piyasaların güvenliğini temin amacıyla metanol piyasasını da izlemektedir.

Daha önce de ifade edildiği üzere, ana ürün olarak metanol üretimi ülkemizde yapılmamaktadır. Bunun sonucu olarak da, sanayi de kullanılan metanolün ithal edilmesi gerekmektedir.

31 Aralık 2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği [Tebliğ No: 2005/7] uyarınca, metanol Kurumumuzdan İthalata Uygunluk Belgesi almak suretiyle ithal edilmektedir.

Dökme metanol ithal etmek talebiyle Kurumumuza başvuran firmalardan; ilk başvurularında Firma Bilgileri Dosyası, Ürün Bilgileri Dosyası ve Dağıtım Yetki Belgesi Dosyası istenmektedir. Firma Bilgileri Dosyasında meydana gelebilecek değişikliklerin Kurumumuza bildirimi zorunlu olup her yeni İthalata Uygunluk Belgesi başvurusunda firma bilgilerinde değişiklik olup olmadığı sorgulanmakta; eski belge geri alınmaktadır. Dağıtım Yetki Belgesi Dosyası metanolün depolama ve nakliyesine ilişkin bilgileri içermekte olupTicaret Yönetmeliğimiz uyarınca 2 yılda bir yenilenmektedir.

Ürün Bilgileri Dosyasında, kendi kullanımı veya ticareti amacıyla metanol ithal etmek isteyen firmalar tarafından, metanol üreticisi firma tarafından hazırlanmış metanol teknik spesifikasyonu ile üretici firma bilgilerinin yanı sıra metanol kullanıcısı firmanın, yıllık metanol tüketim kapasitesinin kayıtlı olduğu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne bağlı Sanayi ve/veya Ticaret Odalarından alınmış geçerli kapasite raporu ibraz edilmektedir.

İthalata Uygunluk Belgesinin, Ticaret Yönetmeliğimiz uyarınca geçerlilik süresi 6 aylık olup, iletilen kapasite raporunda kayıtlı yıllık metanol tüketim miktarının en fazla yarısı kadar bir miktar için düzenlenmektedir. Her başvuruda ürün bilgileri tekrar istenmekte gerekli incelemeler yapıldıktan sonra firma adına ürün bazında İthalata Uygunluk Belgesi verilmektedir. 2003 yılı Haziran ayından itibaren verilen İthalata Uygunluk Belgelerine ilişkin hazırlanan veri tabanında firmaların almış oldukları belgelerde kayıtlı tüm bilgiler muhafaza edilmekte ve gerekli görüldüğünde diğer Kamu otoriteleri ile bu bilgiler paylaşılmaktadır.

Ayrıca Kurumumuzdan belge almak suretiyle metanol ithal etmek üzere yetkilendirilmiş her firma aylık olarak, metanol kullanım veya satış bilgilerini TAPDK’ya iletmekle yükümlüdür.

Satış Raporları ile Kurumumuza iletilen bilgiler yıllık bir tabloya aktarılmakta, bu bilgilerden derlenen metanol piyasası verileri ise TAPDK web sitesinde yayımlanmaktadır.

5.3.1 Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu:

4733 sayılı Kanun ile 15.04.2008 tarih ve 26848 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanan 4733 sayılı Kanunda değişiklik yapılması hakkındaki 5752 sayılı Kanun ve diğer Kanunlarla Kuruma verilen görevleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak üzere kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip olarak kurulmuştur.

5.3.2 Alkol Piyasası Daire Başkanlığı:

Etil alkol ve metanolün üretimi, iç ve dış ticareti, denatürasyonu, ambalajlanması, dağıtımı, üretimde kullanılması amacıyla elde bulundurulması, depolanması, geri kazanımı, işlemesi, üretim tesislerinin kurulması, üretim izni, proje tadilatı, kapatılması ve her türlü devir işlemleri ile 8/6/1942 tarihli ve 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanununun uygulanmasına yönelik işlemlere ve tüm bu işlemlerin teknik kontrolüne ilişkin çalışmaları yürütmek.

5.3.3 Tütün ve Alkol Kontrolü Daire Başkanlığı:

Tütün ve alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal veya tıbbi nitelikteki zararlı etkilerin önlenmesi amacıyla, Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesinin ve 7/11/1996 tarihli ve 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanunun uygulamasına yönelik çalışmaların yapılması, tütün ve alkol tüketimini teşvik edecek faaliyetleri ve yasadışı ticareti önleyecek çalışmaların ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde yürütülmesi, 5179 sayılı Kanun hükümleri hariç olmak üzere tütün, tütün mamulleri, etil alkol, metanol ve alkollü içkiler konusunda analizlerin yapılması veya yaptırılması ile insan sağlığına zarar verebilecek maddelerin belirlenmesini sağlamak.

5.4 Üretiminde Metanol Kullanılan Firmalar için Gerekli Bilgiler:

1- Üretiminde metanol kullanan firmalar, ihtiyaçları olan metanolü,

• Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine bağlı Sanayi ve/veya Ticaret Odaları tarafından firmaları adına düzenlenmiş geçerli kapasite raporunun “Tablo IV_ Yıllık Tüketim Kapasitesi” başlığı altında kayıtlı yıllık metanol tüketim kapasitesini aşmamak kaydıyla,

  • Metanolü ithal edebilir – Bu durumda, Kurumumuza, gerekli dosyaları hazırlamak suretiyle başvurulmalı ve İthalata Uygunluk Belgesi ve Dağıtım Yetki Belgesi alınmalıdır.-
  • Kurumumuzca, metanol ticareti için yetkilendirilmiş “Dağıtım Yetkisini Haiz Firmalar Listesi”nde kayıtlı firmalardan,

temin edebilirler.

2- Üretimlerinde sanayi girdisi olarak metanol kullanan firmalar, söz konusu metanolü iç piyasadan temin etmek isteyen firmalar;

vTürkiye Odalar ve Borsalar Birliğine bağlı Sanayi ve/veya Ticaret Odaları tarafından firmaları adına düzenlenmiş kapasite raporunun bir kopyasını ıslak kaşeli ve firma yetkilisinin imzasını taşır şekilde metanolü satın alacakları,Kurumumuzca, metanol ticareti için yetkilendirilmiş “Dağıtım Yetkisini Haiz Firmalar Listesi”nde kayıtlı firmaya teslim etmek suretiyle,

sanayi girdisi olarak kullanılacak metanolü temin edebilirler.

vKurumumuzca, metanol ticareti için yetkilendirilmiş “Dağıtım Yetkisini Haiz Firmalar Listesi”nde kayıtlı firmalar, metanolü, üretimlerinde metanol kullanan üreticilerin üretim yerine teslim edecektir.

3- Metanolü üretimlerinde kullanmak suretiyle, son tüketiciye ulaşacak cam suyu, sıvı jel yakıtı vb. ürünleri piyasaya arz eden firmalar, ürünlerinde metanol bulunduğunu etiketlerinde belirtmelidirler. Ürüne ait etiket, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 11 Kasım 1993 tarih ve 21634 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği”ne uygun olarak hazırlanmalıdır.

5.5 Metanol Tedarikçisi Olmak İsteyen Firmaların Yapması Gerekenler

1.Metanol tedarikçisi olmak isteyen firmalar, TAPDK Metanol İthalata Uygunluk Belgesi ve TAPDK Metanol Dağıtım Yetki Belgesi almak suretiyle metanol dağıtım yetkisini haiz ve metanol ithalatçısı olacaklardır.

2.TAPDK Metanol Dağıtım Yetki Belgesi ve TAPDK Metanol İthalata Uygunluk Belgesi sahibi olabilmek için, firma bilgilerini içerir dosya, firma dağıtım organizasyonunu (kendi ihtiyacına veya ticaretine yönelik) açıklayan dosya ve ithal edilecek metanole ilişkin bilgileri (talep edilen miktarı açıklar şekilde kullanıcılara ait onaylı ve geçerli kapasite raporlarını da içerir şekilde) ürün dosyası ile birlikte Ticaret Yönetmeliği uyarınca Kuruma başvurulacaktır. ( md.6/a,c, md.11)

3.Tedarikçi firmadan kullanıcıya metanol sevkıyatında taraflar, aracın üzerinde ilgili mevzuatın gerektirdiği işaretlerin bulunmasından, mühürler ile kapatılmasından, gerekli güvenlik önlemlerinin alınmasından ve malın eksiksiz olarak tesellümünden, amaç dışında kullanılmamasından müştereken ve müteselsilen sorumlu olacaklar, Yönetmelik uyarınca gereken evrakları düzenleyecekler ve saklayacaklardır.(md.13)

4.TAPDK yetkili metanol dağıtım firması, kullanıcının talebi halinde, metanolün garanti edilen teknik spesifikasyonunu, güvenlik bilgi formunu ve/veya teslim ettiği partiye ait analiz raporunu ibraz etmek zorundadır.

5.Tedarikçi firma aylık ticari faaliyetini gösterir satış raporunu (hangi firmalara ne miktar satış yapıldığını gösterir)Kuruma intikal ettirmek zorundadır.(md.15)

5.6 İthalata Uygunluk Belgesi Başvurusu

5.6.1 Piyasaya Arz Ambalajında- Analitik Saflıkta Metanol için

Metanol üreticisi ve/veya ithalatçısı olan her firma –metanolü sadece kendi üretiminde kullanması durumunda dahi- “Dağıtım Yetki Belgesi” almak zorundadır.

·“Dağıtım Yetkisi Bilgilerini İçeren Dosya” ve “Firma Bilgileri Dosyası”sadece ilk başvuruda hazırlanmalı, sonraki başvurularda firma bilgilerinde veya dağıtım organizasyonu bilgilerinde değişiklik varsa güncel bilgiler dosyaya eklenmek üzere Kuruma iletilmelidir. Firma bilgilerinde veya dağıtım organizasyonu bilgilerinde değişiklik olmaması halinde bu durum her ithalata uygunluk belgesi başvuru dosyasında yazılı olarak beyan edilmelidir.

·Piyasaya arz ambalajında metanol için düzenlenmekte olan İthalata Uygunluk Belgesinin geçerlilik süresi, veriliş tarihten itibaren (1) bir yıldır.

·Dağıtım yetki belgesinin geçerlilik süresi, belgenin veriliş tarihinden itibaren (2) iki yıldır.

·Bütün bilgi ve beyan yazılarına tarih yazılmalı ve yazıların altında başvuran firmanın ıslak kaşe ve yetkili imzası bulunmalıdır.

·Ürün bilgileri dosyası her marka-ürün kodu için ayrı ayrı hazırlanacaktır.

·Gerçekleştirilen ithalat, kullanım ve satış bilgileri web sitemizde bulunan “Metanol Satış Raporu” tablosu doldurularak her ay Kurumumuza bildirilecektir.

İthalata Uygunluk Belgesi almak üzere aşağıdaki evrakların Kurumumuza iletilmesi ve tarafımızca yapılacak inceleme sonrasında, firma tarafından dosyalarının tamamlanmasını müteakip firma adına “Dağıtım Yetki Belgesi” ve ürün bazında “İthalata Uygunluk Belgesi” düzenlenmektedir. Dosyalar, Dairemizce verilen dosya numarasına göre sırayla incelenmekte olup dosyaların sırası, web sitesinde ilan edilmekte ve bahse konu liste her hafta güncellenmektedir.

BAŞVURU İÇİN;

• Talebi belirtir dilekçe ekinde aşağıdaki üç dosya sunulacaktır.

FİRMA BİLGİLERİ DOSYASI (belgelerin aslı veya noter onaylı örneği)

1)Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayınlanmış ana sözleşme ve eğer varsa tadilleri.

2)Yetkili kişilere ilişkin imza sirküleri.

3)Gerçek kişiler için başvuru sahibinin, tüzel kişiler için en yüksek karar organı başkan ve üyelerini adli sicil belgeleri (son altı ay içerisinde alınmış ).

4)S.S.K veya Bağkur dan muaccel pirim borcu bulunmadığına ilişkin belge(son bir ay içerisinde alınmış ).

5)İlgili vergi dairesinden muaccel vergi borcu bulunmadığına ilişkin belge(son bir ay içerisinde alınmış ).

6)ÜRÜN BİLGİLERİ DOSYASI

2)Ürünün 12 rakamdan oluşan GTİP numarası.

3)Teknik spesifikasyonu (Üretici / ihracatçı firmanın ıslak kaşe ve yetkili imzası bulunan örneği).

4)Üretimi yapan firmanın tam adı ve açık adresi.

5)Ambalajlayan firmanın tam adı ve açık adresi

6)İthalatı söz konusu ürün için üretici / ihracatçı firmadan alınmış proforma fatura (Aslı).

7)Malın giriş yapacağı gümrük idaresi bilgisi.

8)Sanayi girdisi olarak kullanılacak 25 litre üzeri ambalajlarda metanol ithal edilecek ise, kapasite raporu (Metanol kullanıcısı firma tarafından, kapasite raporunu “Aslı Gibidir.” şeklinde onaylanmalı, söz konusu firmanın ıslak kaşesi ve firma yetkilisinin imzası bulunur şekilde tedarikçiye teslim edilmelidir.) veya ön anlaşma (Ön anlaşma, ancak, tedarikçi tarafından söz konusu kullanıcıya ait onaylı ve geçerli kapasite raporunun önceki başvurularda Kurumumuzailetilmesi halinde geçerlidir. Tedarikçi, ön anlaşma imzaladığı kullanıcının kapasite raporunda herhangi bir değişiklik olup olmadığını kontrol etmekle yükümlüdür.)

9)Başvuruda bulunulan ayın aybaşı stok bilgisi (ilk başvuruda)

10)Geçerlilik tarihi ve/veya geçerlilik miktarı dolmuş eski İthalata Uygunluk Belgesi (Aslı)

DAĞITIM YETKİSİ BİLGİLERİNİ İÇEREN DOSYA

1)Dağıtım organizasyonunun nasıl gerçekleştirileceğinin ve ticaretinin nasıl yapılacağının beyanı.

2)Depo/tank adresleri ve depolara/tanklara ilişkin detaylı bilgiler.

3)Nakil araçlarına ilişkin detaylı bilgiler.

4)Depo ve nakil araçlarının Alkol ve Alkollü İçkilerin İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 10 uncu maddesinin 4 üncü fıkrasına uygunluğunu beyan eden yazı.

5.6.2 Sanayi Girdisi Olarak Kullanılan Metanol için

·Metanol üreticisi ve/veya ithalatçısı olan her firma –metanolü sadece kendi üretiminde kullanması durumunda dahi- “Dağıtım Yetki Belgesi” almak zorundadır.

·“Dağıtım Yetkisi Bilgilerini İçeren Dosya” ve “Firma Bilgileri Dosyası”sadece ilk başvuruda hazırlanmalı, sonraki başvurularda firma bilgilerinde veya dağıtım organizasyonu bilgilerinde değişiklik varsa güncel bilgiler dosyaya eklenmek üzere Kuruma iletilmelidir. Firma bilgilerinde veya dağıtım organizasyonu bilgilerinde değişiklik olmaması halinde bu durum her ithalata uygunluk belgesi başvuru dosyasında yazılı olarak beyan edilmelidir.

·Dökme metanol için düzenlenmekte olan İthalata Uygunluk Belgesinin geçerlilik süresi, veriliş tarihten itibaren (6) altı aydır.

·Dağıtım yetki belgesinin geçerlilik süresi, belgenin veriliş tarihinden itibaren (2) iki yıldır.

·Bütün bilgi ve beyan yazılarına tarih yazılmalı ve yazıların altında başvuran firmanın ıslak kaşe ve yetkili imzası bulunmalıdır.

·Ürün bilgileri dosyası her marka-ürün kodu için ayrı ayrı hazırlanacaktır.

·Gerçekleştirilen ithalat, kullanım ve satış bilgileri web sitemizde bulunan “Metanol Satış Raporu” tablosu doldurularak her ay Kurumumuza bildirilecektir.

İthalata Uygunluk Belgesi almak üzere aşağıdaki evrakların Kurumumuza iletilmesi ve tarafımızca yapılacak inceleme sonrasında, firma tarafından dosyalarının tamamlanmasını müteakip firma adına “Dağıtım Yetki Belgesi” ve ürün bazında “İthalata Uygunluk Belgesi” düzenlenmektedir. Dosyalar, Dairemizce verilen dosya numarasına göre sırayla incelenmekte olup dosyaların sırası, web sitesinde ilan edilmekte ve bahse konu liste her hafta güncellenmektedir.

BAŞVURU İÇİN;

·Talebi belirtir dilekçe ekinde aşağıdaki üç dosya sunulacaktır.

FİRMA BİLGİLERİ DOSYASI (belgelerin aslı veya noter onaylı örneği)

7)Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayınlanmış ana sözleşme ve eğer varsa tadilleri.

8)Yetkili kişilere ilişkin imza sirküleri.

9)Gerçek kişiler için başvuru sahibinin, tüzel kişiler için en yüksek karar organı başkan ve üyelerin adli sicil belgeleri (son altı ay içerisinde alınmış).

10)S.S.K veya Bağkur’dan alınmış muaccel pirim borcu bulunmadığına ilişkin belge (son bir ay içerisinde).

11)İlgili vergi dairesinden alınmış muaccel vergi borcu bulunmadığına ilişkin belge (son bir ay içerisinde).

ÜRÜN BİLGİLERİ DOSYASI

1)Ürünün 12 rakamdan oluşan GTİP numarası

11)Teknik spesifikasyonu (üretici/ihracatçı firmanın ıslak kaşe ve yetkili imzası bulunan örneği).

12)Analiz raporu (analizi yapan firmanın ıslak kaşe ve yetkili imzası bulunan örneği).

13)İthalatı söz konusu ürün için üretici/ihracatçı firmadan alınmış ithalata uygunlukbelgesine esas miktarı temsilen düzenlenmiş proforma fatura (aslı).

14)İlk parti olarak belirlenen ithal edilecek miktara esas proforma fatura (aslı).

15)(Sadece dökme metanol tedarikçisi firmalar tarafından hazırlanacak.) Firmanın kendisi ve/veya satış yapacağı diğer firmalar için talepte bulunduğu ürün miktarını belirten ton/yıl bazında liste halinde dökümü.

16)Firmanın kendisi ve/veya satış yapacağı firmalara ait geçerli, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden onaylı, sayfaları eksiksiz kapasite raporları (Metanol kullanıcısı firma tarafından, kapasite raporunu “Aslı Gibidir.” şeklinde onaylanmalı, söz konusu firmanın ıslak kaşesi ve firma yetkilisinin imzası bulunur şekilde tedarikçiye teslim edilmelidir.) veya ön anlaşmaları. (Ön anlaşma, ancak, tedarikçi tarafından söz konusu kullanıcıya ait onaylı ve geçerli kapasite raporunun önceki başvurularda Kurumumuzailetilmesi halinde geçerlidir. Tedarikçi, ön anlaşma imzaladığı kullanıcının kapasite raporunda herhangi bir değişiklik olup olmadığını kontrol etmekle yükümlüdür.)

17)İlk parti malın ithalatından sonraki partilerde menşei ülkenin, ürün bilgilerinin, üretici/ihracatçı firmanın veya satış portföy bilgisinin değişmesi durumlarında gerekli bilgi ve belgelerin Kurum’a teslim edileceğini beyan eden yazı.

18)İthalata uygunluk belgesine esas talep edilen miktarın, kullanım amacı ve başka amaçlakullanılmayacağının beyanı

19)Malın giriş yapacağı gümrük idaresi bilgisi.

20)Başvuruda bulunulan ayın aybaşı stok bilgisi (ilk başvuruda)

21)Metanolü üreten firmanın adı ve adresi.

22)Ambalajlı ise ambalajlayan firmanın adı ve adresi.

23)Geçerlilik tarihi ve/veya geçerlilik miktarı dolmuş eski İthalata Uygunluk Belgesi (Aslı)

DAĞITIM YETKİSİ BİLGİLERİNİ İÇEREN DOSYA

5)Dağıtım organizasyonunun nasıl gerçekleştirileceğinin ve ticaretinin nasıl yapılacağının beyanı.

6)Depo/tank adresleri ve depolara/tanklara ilişkin detaylı bilgiler.

7)Nakil araçlarına ilişkin detaylı bilgiler.

8)Depo ve nakil araçlarının Alkol ve Alkollü İçkilerin İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 11 inci maddesinin 4 üncü fıkrasına uygunluğunu beyan eden yazı.

5.7 Metanol’ün İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında YönetmelikHükümleri Uyarınca Fatura ve İrsaliyeler Üzerine Kurum Sicil Numaralarının Kaydedilmesine İlişkin Açıklama

Yönetmeliğin 9 uncu ve 13 üncü madde hükümleri uyarınca,

Metanolün ticaretinde kullanılan tüm sevk/taşıma irsaliyeleri ve faturalarında, o sevk aşamasını ilgilendiren ithalatçı firmaların-yetkili dağıtım firmalarının, Kurumdan aldıkları Sicil Numaralarının kaydedilmesi,

Sevk/taşıma irsaliyelerinin en az 3 kopya olarak düzenlenmesi; bir kopyanın satıcı (Yetkili dağıtım firması) firmada kalması, iki kopyanın taşıyıcı firma tarafından alıcı firmaya malla birlikte iletilmesi, bu iki kopyaya malı teslim aldığını belirtir alıcı firma onayının eklenmesi ve onaylı kopyalardan birinin satıcı firmaya iade edilmesi; satıcı firma kayıtlarında ilk kopyası ile eşleştirilmiş olan tesellüm kaydını içerir sevk irsaliyeleri ile ilişkilendirilen ürün satış belgelerinin, son iki yıl içinde gerçekleştirilen sevkiyatın ve piyasa arzının izlenebilmesi amacıyla saklanması gerekmektedir.

Uygulamada yeknesaklığın sağlanabilmesi amacıyla hazırlanan örnek aşağıdadır:

Örnek: Dağıtım Yetki Belgesine sahip İthalatçı Firmalardan dökme metanolü sanayi girdisi olarak kullanacak üretici firmalara yapılan satış ve taşımalar ile ilgili uygulama örneği.

Dağıtım yetki belgeli İthalatçı Firma (Satıcı) ………………….= “E” firması.

Dökme metanolü girdi olarak kullanacak Üretici Firma (Alıcı)..= “F” firması.

Taşıyıcı Firma …………………………………………………………..= “T” firması ise;

Belge – 1 : Fatura üzerinde “E” ve “F” (F’nın Kurum sicil numarası olması halinde) firmalarının Kurumdan aldıkları Sicil Numaralarının kaydedilmesi gereklidir.

Belge – 2: Satıcı tarafından düzenlenen sevk irsaliyeleri üzerine yine “E” ve “F” (F’nın Kurum sicil numarası olması halinde) firmasının Kurumdan aldıkları Sicil Numaralarının kaydedilmesi gereklidir. İrsaliye en az 3 kopya şeklinde düzenlenmeli bir kopya satıcıda kalmalı 2 kopya malla birlikte alıcıya iletilmeli, alıcı tarafından onaylanan kopyalardan biri satıcıya iade edilmelidir.

Belge – 3: Örnekteki gibi taşımanın satıcı yerine bir başka firma tarafından yapılması nedeniyle taşıma irsaliyesinin de düzenlenmesinin gerektiği durumlarda, taşıma irsaliyeleri üzerine de yine “E” ve “F” firmasının Kurumdan aldıkları Sicil Numaraları kaydedilmelidir. İrsaliye en az 3 kopya şeklinde düzenlenmeli bir kopya satıcıda kalmalı 2 kopya malla birlikte alıcıya iletilmeli, alıcı tarafından onaylanan kopyalardan biri satıcıya iade edilmelidir.

Bu örnekleme ilkeleri baz alınarak diğer satış ve taşımalara ilişkin uygulamalar geliştirilir.

5.8 Metanol Satış Raporunun Düzenlenmesine İlişkin Açıklama

“Metanol Satış Raporu Formu” sütun başlıklarına göre aşağıda belirtilen şekilde doldurulmalıdır.

ÜrünKategorisi : Satışa konu olan ürüne göre “saf metanol” veya “teknik metanol” seçeneklerinden birisi seçilmelidir.

Ürün Alt Kategorisi : Satışa konu olan ürüne göre “saf, dökme”, “saf, ambalajlı”, “teknik, dökme”, “teknik, ambalajlı” seçeneklerinden birisi seçilmelidir.

Üretim/ İthalat/ İşleme/Geri Kazanım : Satış raporunu göndermekle yükümlü olan dağıtım yetkisini haiz firmanın, fiilen kendisinin ürettiği, ithal ettiği, işlediği veya geri kazandığı ürünün piyasaya arzına ilişkin olarak bu raporu doldurması gerektiğinden (yurtiçinden alım yapılarak kullanılan/satılan metanol bildirilmemelidir),

Satışa konu olan ürünün “üretim”, “ithalat”, “işleme”, “ geri kazanım” faaliyetinin hangisinin sonucunda piyasaya arzı gerçekleştiği, seçeneklerden birisi seçilerek ifade edilmelidir.

Miktar : Satış raporunun düzenlendiği aya ilişkin gerçekleşen “üretim”, “ithalat”, “işleme”, “geri kazanım” miktarı rakam olarak yazılmalıdır.

Birim : Satış raporunun düzenlendiği aya ilişkin gerçekleşen “üretim”, “ithalat”, “işleme”,“geri kazanım” miktarının birimi “ton” veya “litre” seçeneklerinden birisi olarak seçilmelidir.

Markası/Kodu : Satışa konu olan ürün ambalajlı ve marka veya bir kodu var ise bu bilgi yazılmalı, aksi takdirde boş bırakılmalıdır.

Kullanıcı Firma Adı : Satış yapılan firmanın (kendi kullanımı olan firmanın kendisinin) ticaret unvanı tam olarak yazılmalıdır.

Kullanıcı Firma Kapasitesi : Sanayi girdisi olarak metanol kullanımı bulunan firmanın kapasite raporunda kayıtlı olan metanol miktarı rakam olarak yazılmalıdır.

Birim : Kullanıcı firmanın kapasite raporunda kayıtlı olan metanol miktarının birimi “ton/yıl” veya “litre/yıl” seçeneklerinden birisi olarak seçilmelidir.

Ambalaj Hacmi (Litre) (a) : Satışa konu olan ürün ambalajlı ise ambalaj hacmi rakam olarak yazılmalı, dökme ise boş bırakılmalıdır.

Toplam Satış (Adet) (b) : Satışa konu olan ürün ambalajlı ise ambalaj adeti rakam olarak yazılmalı, dökme ise boş bırakılmalıdır.

Toplam Satış / Kullanım (c =a x b) : Satışa konu olan ürün ambalajlı ise buraya herhangi bir şey yazılmasına gerek kalmaksızın satış raporu formatında kayıtlı olan formül toplam satış miktarını kendisi hesaplayacak ve rakam olarak yazacaktır.

Satışa konu olan ürün dökme ise satış yapılan miktar rakam olarak yazılmalıdır.

Birim : Toplam satış / kullanımmiktarının birimi “ton” veya “litre” seçeneklerinden birisi olarak seçilmelidir.

İhracata Verilen (d) : Satış raporunun düzenlendiği ay için ihracat söz konusu ise ihracatmiktarı rakam olarak yazılmalıdır.

Birim : İhracatmiktarının birimi “ton” veya “litre” seçeneklerinden birisi olarak seçilmelidir.

Piyasadan İade Alınan (e) : Satış raporunun düzenlendiği ay için piyasadan iadesöz konusu ise iade miktarı rakam olarak yazılmalıdır.

Birim : Piyasadan iade alınanmiktarın birimi “ton” veya “litre” seçeneklerinden birisi olarak seçilmelidir.

İç Piyasa Arzı [f =c – (d + e)] : Önceki sütunlar doğru dolduruldu iseburaya herhangi bir şey yazılmasına gerek kalmaksızın satış raporu formatında kayıtlı olan formül iç piyasa arzı miktarını kendisi hesaplayacak ve rakam olarak yazacaktır.

Birim : İç piyasa arzı miktarının birimi “ton” veya “litre” seçeneklerinden birisi olarak seçilmelidir.

GTİP : Satışa konu olan ürünün 12 rakamdan oluşan GTİP’i yazılmalıdır.

5.9 Analiz Amaçlı Analitik Saflıkta Etil Alkol ve Metanol için İşleme Tesislerine İlişkin İlkeler

Analiz Amaçlı Analitik Saflıkta Etil Alkol ve Metanol İçin İşleme Tanımları:

Saflaştırma: Etil alkol veya metanolden istenmeyen bileşenlerin uzaklaştırılması, Susuzlaştırma: Etil alkol veya metanolden suyun uzaklaştırılması,

Zenginleştirme: Etil alkol veya metanolün konsantrasyonunun artırılması,

Ambalajlama: Metanolün ambalajlanması

Bu Konuda Faaliyet Göstermek İsteyen Firmalardan Aranacak İşlemler:

1.Aşağıda tanımlanan özelliklere sahip “Firma Bilgileri, Tesis ve Ürün Bilgileri ve Dağıtım Bilgileri Dosyaları”nı Kuruma teslim etmesi gerekmektedir.

1.1.Firma bilgileri dosyası

Alkol ve Alkollü İçkilerin İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6 ncı maddesi a bendine göre hazırlanmalıdır.

1.2.Tesisve Ürün bilgileri dosyası

-Yerleşim şeması hazırlanmalıdır (yerleşim şemasında her kap,karıştırma, ölçme, tartma, filtrasyon, doldurma, etiketleme, gibivs tüm işlem ekipmanları; ambalajlı ürün stok yerleri, laboratuvar bölümü belirtilmelidir. Belirtilen her ekipmana şema üzerinde birer numara verilmelidir. Her kabın hacmi ve malzemesi şemada belirtilmelidir. Tesiste nerelerde ağırlık ölçümü yapıldığı, ayrıca araç kantarı olup olmadığı işaretlenmeli ya da açıklanmalıdır. Şemada her kabın ne amaçla kullanıldığı(örneğin; ham madde stok kabı gibi)isimlendirme şeklinde belirtilmelidir.

-Yangın söndürmeye ilişkin alınan önlemler açıklanmalıdır.

-Ambalajlama tesisinde sayaç olmalı, ambalajlamada kullanılan kabın malzemesi ve hacmi açıklanmalıdır.

-Saflaştırma, susuzlaştırma, zenginleştirme, ambalajlama işlemlerinden bir veya birkaçının nasıl gerçekleştirildiğine dair proses akım şemaları ile açıklanmalıdır.

-Tesiste girdi/çıktı dengesinin izlenebildiği bir kayıt sisteminin bulunup bulunmadığı, hangi hususların kaydedildiği ve bu amaçla bilgisayar stok takip programı ile bilgisayar muhasebe programı kullanılıp kullanılmadığı belirtilmelidir.

-Tesiste laboratuvar bulunup bulunmadığı, var ise laboratuvarda, etil alkol ve metanole ilişkin hangi analizlerin yapılabildiği açıklanmalıdır.

-Tesisle ilgili olarak alınmış olan kamu kaynaklı (İşletme Belgesi, Kapasite Raporu, Sanayi Sicil Belgesi, İmalat Belgesi, GSM Ruhsatı, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı, Faaliyet Ruhsatı, güvenlik veya yangın sistemiyle ilgili düzenlenmiş belgeler vs ) belgelerin birer sureti de bu bilgiler eşliğinde gönderilmelidir.

-Piyasaya arz edilecek ürünlerin etiket örnekleri ürün ve ambalaj hacmi bazında dosyaya eklenmelidir. (Ürünün garanti edilen teknik özellikleri etikette bulunmalı ve etiket tüketiciyi yanıltıcı bilgiler içermemelidir. Alkol ambalajında, 11/7/1993 tarihli ve 21634 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği”ne uygun olarak, ürün bilgileri tam, doğru ve anlaşılır olarak ifade edilmeli, etiketleme dili Türkçe olmalı, tüm yazılar alkol ve sudan etkilenmeyecek kalıcı özellikte, okunabilir renkte olmalı, ambalaj kaplarının hacimlerine göre ambalajın bir veya birkaç yüzüne, ambalaj normal konumunda dururken etiketteki bilgiler okunabilecek şekilde yapıştırılmış olmalıdır.

Etiket bilgilerinde; ürünün adı, hacmen yüzde alkol miktarı, net ambalaj hacmi, kullanım ve muhafazasına yönelik bilgi, üreten, işleyen ve ambalajlayan firmanın ticari unvanı ve adresi bulunmalıdır.

Etiket üzerinde ayrıca “Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği”nde yer alan tehlike sembolü ile risk ve güvenlik ibarelerinin açık ifadesi de yer almalıdır.

1.3.Dağıtım bilgileri dosyası

-Dağıtım organizasyonunun nasıl gerçekleştirileceği açıklanmalıdır.

-Depo ve nakil araçlarının Alkol ve Alkollü İçkilerin İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 10 uncu maddesinin 4 üncü fıkrasına uygunluğu beyan edilmelidir.

2.Firmaların girdi olarak kullanacakları etil alkol veya metanolü aşağıda açıklanan şekilde temin etmesi gerekmektedir.

2.1.1.Girdi olarak kullanılacak etil alkol,Tarım ve Köyişleri Bakanlığının, Türk Gıda Kodeksi 2005/11 nolu Distile Alkollü İçkiler Tebliği Ek-1’de tanımlanan tarımsal kökenli etil alkolün özelliklerine uygun gıda alkolü olmalı ve TAPDK Dağıtım Yetkisini haiz firmalardan temin edilmelidir.

2.1.2. Girdi olarak kullanılacak metanol,saf metanol olmalı ve TAPDK Dağıtım Yetkisini haiz firmalardan temin edilmelidir.

2.2.Temin edilen etil alkol veya metanolün parti bazında üretici firması, etil alkolün üretildiği hammadde, analiz raporu bilgileri işleme tesisinde en az 2 yıl muhafaza edilmesi gerekmektedir.

2.3.Firmalar her ay gıda alkolü tahsis belgesine ilişkin kullanım raporu gönderecek.

2.4. Firmalar, Alkol ve Alkollü İçkilerin İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 15 inci maddesi uyarınca her ay satış raporu göndermelidir.

Bu Konuda Kurumumuzca Yapılacak İşlemler:

1. Etil Alkol/Metanol İşleme Tesisi Faaliyet Belgesi düzenlenecek ve beş yılda bir güncellenecektir.

2. Etil Alkol/Metanol İşlemcisi Dağıtım Yetki Belgesi düzenlenecek ve iki yılda bir güncellenecektir.

3. Piyasadan denatüre edilmemiş etil alkol (gıda alkolü) temin edilebilmesi için, “TAPDK Etil Alkol İşleme Tesisi İçin Denatüre Edilmemiş Etil Alkol Tahsisine İlişkin İzin Belgesi” düzenlenmesi ve yılda bir güncellenmesi gerekmektedir.

5.10 Analiz Amaçlı Analitik Saflıkta Etil Alkol ve Metanol İşleme Tesisi Faaliyet ve Dağıtım İzni Başvurusu

Talebi belirtir dilekçe ekinde aşağıdaki dosyalar Kuruma iletilmelidir.

FİRMA BİLGİLERİ DOSYASI:

1) Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayınlanmış ana sözleşme ve eğer varsa tadilleri.

2) Yetkili kişilere ilişkin imza sirküleri.

3) Gerçek kişiler için başvuru sahibinin, tüzel kişiler için en yüksek karar organı başkan ve üyelerin adli sicil belgeleri (son altı ay içerisinde alınmış).

4) S.S.K veya Bağkur’dan alınmış muaccel pirim borcu bulunmadığına ilişkin belge (son bir ay içerisinde alınmış).

5) İlgili vergi dairesinden alınmış muaccel vergi borcu bulunmadığına ilişkin belge (son bir ay içerisinde alınmış).

* Firma dosyası, İşleme Tesisi Faaliyet ve Dağıtım İzni başvurusu sırasında Kuruma verilen ve zaman içerisinde firmaya ait bilgi ve belgelerde değişiklik söz konusu olduğunda bu bilgi ve/veya belgelerin firma tarafından  Kuruma iletilmesi suretiyle güncellenmesi gereken dosyadır.

Belgelerin aslı veya noter onaylı örneği olmalıdır.

DAĞITIM BİLGİLERİ DOSYASI:

1) Dağıtım organizasyonunun nasıl gerçekleştirileceğine dair açıklamalar.

2) Depo adresi ve depoya ilişkin bilgiler.

3) Nakil araçlarına ilişkin bilgiler.

TESİS VE ÜRÜN BİLGİLERİ DOSYASI:

1) Proses akım şemaları ve açıklamaları,

2) Tesis ve ekipman yerleşim şeması,

3) Tesiste girdi/çıktı dengesinin nasıl izlenebileceğine ilişkin açıklamalar,

4) Tesiste etil alkol ve metanole ilişkin hangi analizlerin yapılabildiğine, ürünün garanti edilen teknik özelliklerinin nasıl ölçüldüğüne dair açıklamalar,

5) Yangın söndürmeye ilişkin alınan önlemlerin açıklamaları,

6) Ambalajlama tesisinde ne tür bir sayaç bulunacağı, ambalajlamada kullanılan kabın

malzemesi ve hacmine ilişkin açıklamalar,

7) Tesisle ilgili olarak alınmış olan kapasite raporu ve kamu kaynaklı diğer belgelerin birer sureti,

8) Ürünlerin web sitemizin Etil Alkol/Metanol İşlenmesi başlığı altında bulunan formata uygun olarak hazırlanmış, etiket örneği.

* Firma adına İşleme Tesisi Faaliyet ve Dağıtım İzni alındıktan sonra firma tarafından piyasaya arz edilmesi düşünülen yeni ürünler söz konusu olduğunda bu ürünlere dair bilgiler ve etiket örnekleri Kuruma gönderilmelidir.

5.11 Alkol Geri Kazanımı Amacıyla Etil Alkol veya Metanol İçeren Ürün, Yan Ürün ve Üretim Artıklarını İşleme Tesisi Faaliyet ve Dağıtım İzni Başvurusu

Talebi belirtir dilekçe ekinde aşağıdaki dosyalar Kuruma iletilmelidir.

FİRMA BİLGİLERİ DOSYASI:

1) Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayınlanmış ana sözleşme ve eğer varsa tadilleri.

2) Yetkili kişilere ilişkin imza sirküleri.

3) Gerçek kişiler için başvuru sahibinin, tüzel kişiler için en yüksek karar organı başkan ve üyelerin adli sicil belgeleri (son altı ay içerisinde alınmış).

4) S.S.K veya Bağkur’dan alınmış muaccel pirim borcu bulunmadığına ilişkin belge (son bir ay içerisinde alınmış).

5) İlgili vergi dairesinden alınmış muaccel vergi borcu bulunmadığına ilişkin belge (son bir ay içerisinde alınmış).

* Firma dosyası, İşleme Tesisi Faaliyet ve Dağıtım İzni başvurusu sırasında Kuruma verilen ve zaman içerisinde firmaya ait bilgi ve belgelerde değişiklik söz konusu olduğunda bu bilgi ve/veya belgelerin firma tarafından  Kuruma iletilmesi suretiyle güncellenmesi gereken dosyadır.

Belgelerin aslı veya noter onaylı örneği olmalıdır.

DAĞITIM BİLGİLERİ DOSYASI:

1) Dağıtım organizasyonunun nasıl gerçekleştirileceğine dair açıklamalar.

2) Depo adresi ve depoya ilişkin bilgiler.

3) Nakil araçlarına ilişkin bilgiler.

TESİS VE ÜRÜN BİLGİLERİ DOSYASI:

1) Proses akım şemaları ve açıklamaları,

2) Tesis ve ekipman yerleşim şeması,

3) Tesiste girdi/çıktı dengesinin nasıl izlenebileceğine ilişkin açıklamalar,

4) Tesiste etil alkol ve metanole ilişkin hangi analizlerin yapılabildiğine dair açıklamalar,

5) Yangın söndürmeye ilişkin alınan önlemlerin açıklamaları,

6) Ambalajlama tesisinde ne tür bir sayaç bulunacağı, ambalajlamada kullanılan kabın

malzemesi ve hacmine ilişkin açıklamalar,

7) Tesisle ilgili olarak alınmış olan kapasite raporu ve kamu kaynaklı diğer belgelerin birer sureti,

8) Geri kazanılan etil alkolün, genel amaçlı kullanım alkolü olarak piyasaya arz edilmesi düşünülüyor ise, web sitemizin Etil Alkol Dağıtımı başlığı altında bulunan formata uygun olarak hazırlanmış etiket örneği bulunmalı, etikette içeriğindeki geri kazanılan alkol oranı belirtilmelidir.

* Geri kazanım işlemi sonucu elde edilen ürünlerin piyasaya arzında, öncelikle girdinin temin edildiği firmaya, bu mümkün olmadığı takdirde girdinin temin edildiği sektörde faaliyet gösteren firmaya satışının yapılması esastır. Bunun dışında kalan durumlarda ürün, Kurumdan izin alınarak piyasaya arz edilir.

6. METANOL SEKTÖRÜ PİYASA DÜZENLEMELERİ

Mevzuat

nKanunlar

Ø4250 – İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu
[12 Haziran 1942, 5130 (20 Ocak 2001, 24293 sayılı R.G.’de yayımlanan 4619 sayılı Kanun ve 15 Ağustos 2003, 25200 sayılı Kanun ile değişik.)]

Ø4733 – Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Yeniden Yapılandırılması İle Tütün ve Tütün Mamullerinin Üretimine, İç ve Dış Alım ve Satımına, 4046 Sayılı Kanunda ve 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
[09 Ocak 2002, 24635 (30 Temmuz 2003, 25184 sayılı R.G.’de yayımlanan 955 sayılı Kanun ile değişik.)]

Ø4926 – Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu [19 Temmuz 2003, 25173 R.G.]

Ø4703 – Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun [11 Temmuz 2001, 24459 R.G.]

Ø4077 – Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun [08 Mart 1995, 22221 R.G.]

Ø4054 – Rekabetin Korunması Hakkında Kanun [13 Aralık 1994, 22140 R.G.]

nKanun Hükmünde Kararnameler

nBakanlar Kurulu Kararları

nYönetmelikler

ØTAPDK

§Alkol ve Alkollü İçkilerin İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik [6 Haziran 2003, 25130 R.G. (10 Mart 2004, 25398 R.G. ile değişik.) (6 Nisan 2005, 25778 R.G. ile değişik.) (17 Ekim 2006, 26322 R.G. ile değişik.) (23 Ocak 2007, 26412 R.G. ile değişik.)]

§Alkol ve Alkollü İçki Tesislerinin Haiz Olmaları Gereken Teknik Şartlar, Kurulmaları İşletilmeleri ve Denetlenmelerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik
[26 Eylül 2002 tarih ve 24888 sayılı R.G. (31 Aralık 2002 tarih ve 24980 sayılı R.G. ile değişik) (4 Haziran 2003 tarih ve 25128 sayılı R.G. ile değişik) (30 Aralık 2003 tarih ve 25332 sayılı R.G. ile değişik) (23 Mayıs 2004 tarih ve 25470 sayılı R.G. ile değişik)]

ØDiğer

§Bakanlar Kurulu

–-Ürünlerin Piyasa Gözetim ve Denetimine Dair Yönetmelik [17 Ocak 2002, 24643 R.G.]

§Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

–Su Haricindeki Sıvılar İçin Kullanılan Ölçme Sistemlerine Dair Yönetmelik [08 Mayıs 2002, 24749 R.G.]

–Ölçü Kapları Olarak Kullanılan Ölçü Şişelerine Dair Yönetmelik [11 Nisan 2002, 24723 R.G.]

–Gemi Tanklarının Kalibrasyonuna Dair Yönetmelik [11 Nisan 2002, 24723 R.G.]

–Hazır Ambalajlı Sıvı Mamullerin Hacim Tespitine Dair Yönetmelik [10 Nisan 2002, 24722 R.G.]

–Hazır Ambalajlı Mamullerin Ağırlık ve Hacim Esasına Göre Net Miktar Tespitine Dair Yönetmelik [10 Nisan 2002, 24722 R.G.]

–Hazır Ambalajlı Belirli Ürünler İçin Müsaade Edilen Nominal Kapasite ve Dolum Miktarı

–Serilerine Dair Yönetmelik [10 Nisan 2002, 24722 R.G.]

§Sağlık Bakanlığı

–Gayri Sıhhi Müesseseler Yönetmeliği [26 Eylül 1995, 22416 R.G.]

§Tarım ve Köyişleri Bakanlığı

§Maliye Bakanlığı

§Dış Ticaret Müsteşarlığı

–İthalat Yönetmeliği [31 Aralık 1995, 22510 R.G.]

–İhracat Yönetmeliği [6 Ocak 1996, 22515 R.G.]

§Çevre ve Orman Bakanlığı

–Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği [11 Kasım 1993, 21634 R.G.]

§İçişleri Bakanlığı

–Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınması Hakkında Yönetmeliği [22 Ekim 1976, 15742 R.G.]

–Karayolları Trafik Yönetmeliği [18 Temmuz 1997, 23053 R.G.]

nTebliğler

ØTAPDK

ØDiğer

§Sağlık Bakanlığı

§Çevre ve Orman Bakanlığı

–Güvenlik Bilgi Formlarının Düzenlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Tebliği [11 Mart 2002, 24692 R.G.]

§Dış Ticaret Müsteşarlığı

–31 Aralık 2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği [Tebliğ No: 2005/7]

–14 Mart 2004 tarih ve 25402 sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Dış Ticarette Standardizasyon Tebliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ [Tebliğ No: 2004/13]

–31 Aralık 2003 tarih ve 25333 sayılı 3. Mükerrer Resmi Gazete’de Yayımlanan Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği [Tebliğ No: 2004/4]

nKurul Kararları

ØAlkol Geri Kazanımı Amacıyla Etil Alkol veya Metanol İçeren Ürün,Yan Ürün ve Üretim Artıklarını İşleme Tesislerine İlişkin Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurulu Kararı
[Karar No: 1873] [20 Eylül 2005, 25942 sayılı R.G.]

ØAnaliz Amaçlı Analitik Saflıkta Etil Alkol ve Metanol İçin İşleme Tesislerine İlişkin Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurulu Kararı [Karar No: 1758] [17 Haziran 2005, 25848 sayılı R.G.]

nİlgili Türk Standartları

ØTS 2847 Sanayide Kullanılan Metil Alkol (Metanol) Standardı [Ekim 1977]

nİlgili AB Mevzuatı AB METANOL MEVZUATI / EU METHANOL LEGISLATION

ØAnnexes A and B to Council Directive 96/49/EC as announced in Commission Directive 2001/6/EC adapting for the third time to technical progress Council Directive 96/49/EC on the approximation of the laws of the Member States with regard to the transport of dangerous goods by rail (Text with EEA relevance)

ØDirective 2003/30/EC of the European Parliament and of the Council of 8 May 2003 on the promotion of the use of biofuels or other renewable fuels for transport

ØCommission Directive 2001/59/EC of 6 August 2001 adapting to technical progress for the 28th time Council Directive 67/548/EEC on the approximation of the laws, regulations and administrative provisions relating to the classification, packaging and labelling of dangerous substances (Text with EEA relevance.)

KAYNAKLAR

·www.bagimlilik.info.tr/metil_alkol_zehirlenmeleri.html

·www.isnet.net.tr/channels/saglik/

· http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/311934.asp#BODY

·www.saglik.im/metil-alkol-metanol-zehirlenmesine-bagli-korluk/

·http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/311864.asp/Memorial Hastanesi/İç Hastalıklar Uzmanı/Doç

Dr. Mesut Başak /Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın 11 Nisan 2009 tarihli, sahte alkollü içeceklerle ilgili basın açıklaması.
Dr. Nesime Yaycı, Dr. Mehmet Akif İnanıcı “Metil Alkol (Metanol) Zehirlenmesi” Adli Tıp Anabilim Dalı, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Türkiye Klinikleri J. Foren Med. 2005, 2:101-108.

·www.ttb.org.tr/eweb/adli/9.html-Dr. İmdat ELMAS, Dr. Ahmet YILMAZ)

·www.icispricing.com

·www.icis.com

·http://cevaplar.mynet.com/soru-cevap/metil-alkol-ile-etil-alkol-arasindaki-fark-nedir-ikisinin-yapimi-arasinda-nasil-fark-vardir/6126

·http://www.biyoyakit.net/index.php?option=com_content&task=view&id=15&Itemid=29

·http://tr.wikipedia.org/wiki/Alkol

·www.tapdk.gov.tr

·www.tuba.gov.tr/anasayfa/tr/makale-456-Olduren-Icki-Metanol-17-04-2009

Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi / Gıda Mühendisliği Bölümü/ Prof. Dr. Nevzat ARTIK
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi / Prof. Dr. Melek TULUNAY
Prof. Dr. İsmail Hakkı ULUS / TÜBA Asli Üyesi