Guatemala

Ahmet Süleyman ÖZBEK

GUATEMALA DIŞ TİCARETİ VE TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ

İÇİNDEKİLER

1.BÖLÜM, GUATEMALA’NIN SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELERİ                         3

a.Ülke Kimliği ve Kısa Tarihçesi                                                                                                        3

b.Temel Ekonomik Göstergeler                                                                                                          5

c.Siyasi ve İdari Durum                                                                                                                      6

d.Coğrafi, Demografik Bilgiler ve Sosyal Göstergeler                                                                         9

2.BÖLÜM, GUATEMALA’NIN GENEL EKONOMİK DURUMU                                            11

a.Genel Durum                                                                                                                                   11

b.Guatemala DTÖ Dış Ticaret Verileri                                                                                              13

3.BÖLÜM, TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLER                                                                             15

a.Genel Değerlendirme                                                                                                                       15

b.Dış Ticaret İstatistikleri                                                                                                                  16

i.Türkiye’nin Guatemala’ya İhracatı                                                                                                  16

ii.Guatemala’nın Türkiye’ye İhracatı                                                                                                 17

4. BÖLÜM, GUATEMALA VE TÜRKİYE ARASINDAKİ TİCARET VE İŞ BİRLİĞİ

ANLAŞMASI                                                                                                                                     18

5. BÖLÜM, KAYNAKLAR                                                                                                              19

6.BÖLÜM, EKLER                                                                                                                            20

EK 1, GUATEMALA VE TÜRKİYE ARASINDAKİ TİCARET VE İŞ BİRLİĞİ

ANLAŞMASI METNİ                                                                                                                       20

GUATEMALA DIŞ TİCARETİ VE TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ

1.BÖLÜM

GUATEMALA’NIN SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELERİ

a.Ülke Kimliği ve Kısa Tarihçesi

Guatemala Cumhuriyeti Pasifik Okyanusu ile Atlas Okyanusu (Karayib Denizi)’ne kıyısı olan bir Orta Amerika Ülkesi’dir. Kuzeyinde Meksika Federal Devletleri ve Belize, güneyinde ise Honduras Cumhuriyeti ve El Salvador ile sınırlarını paylaşmaktadır. Guatemala  Eski çağlarda Maya Uygarlığının merkezi olmuş ve halen bu uygarlığın izlerini taşıyan bir ülkedir.

Guatemala ismi, Maya dilinde “Ağaçlar Ülkesi” veya “Ormanlar Ülkesi” anlamına gelen “Guauhtemallan” kelimesinden gelmektedir. Nitekim tropik iklim kuşağında olan Guatemala’nın yüzölçümünün yarısından fazlası yağmur ormanlarıyla kaplıdır. Ülkede genel olarak iki mevsim yaşanır: Kasım ve Nisan ayları arasındaki kurak mevsim ile Mayıs ve Ekim ayları arasındaki yağışlı mevsim. Hava koşulları bölgelere ve mevsimlere göre alt iklim kuşaklarını meydana getirmiş olup Guatemala’da 3 alt iklim kuşağı vardır. Bu farklı iklim kuşakları Guatemala’ya çok geniş bir ekolojik hayat çeşitliliği sağlamıştır.  Volkanik dağları, gölleri, flora ve fauna’sıyla doğal güzellikleri bakımından Orta Amerikanın en zengin ülkesidir.

Guatemala, günümüzde Maya Uygarlığına ait bir çok eseri bozulmadan koruyabilmiştir. Bunlar arasında UNESCO tarafından Dünya kültür Mirası olarak koruma altına alınan Tikal ve Quirigua vardır. Latin Amerika Uygarlıkları arasında en önemli arkeolojik eserlere sahip ülkelerden biridir. Ülkede aynı zamanda İspanyol İmparatorluğu zamanından kalma bir çok tarihi eser bulunmaktadır. Örneğin eski başkent Antigua, Orta Amerika’daki en önemli koloni devri şehridir.

Guatemala’nın pasifik okyanusu kıyısındaki Maya uygarlığına ait balıkçı köylerinin tarihi M.Ö. 2000 yıllarına kadar uzanmaktadır. Bölge Mayaların parlak dönemlerindeki merkezi olmuştur. M.S. 250 yılında Guatemala’nın yüksek kesimlerinde tapınak şehirler kurulmaya başlanmıştır. MS 600 ve MS 900 yılları arasında Mayaların egemenlik merkezi yüksek bölgelerden düzlük alana inmiş, El Peten çevresinde toplanmıştır. El Peten Maya uygarlığının en güçlü dönemlerinde yönetim merkezi haline gelmiştir. Bu dönem Maya kültürünün yükselme dönemidir. Mayalar 1500’lü yılların başına kadar bölgede egemen olmuşlardır.

İspanyollar 1519 yılında Aztekleri bozguna uğratıp Meksika’yı ele geçirdikten sonra orta amerikanın diğer ülkelerine yayılma planları yapmaya başlamışlardır. 1523 yılında ispanyol komutan Pedro De Alverado, İspanya Kralı adına bölgeyi yönetmek için Orta Amerikaya gelmiştir. 1524’de Alverado, ispanyollar ve Tlaskanlardan oluşturduğu bir ordu ile Meksika üzerinden Mayaların üzerine yürümüş, mayaları bozguna uğratarak bu topraklara yerleşmiştir. 1528 yılından itibaren bütün orta amerika ispanyolların eline geçmiştir. Bu tarihden itibaren bölge İspanyol İmparatorluğunun bir parçası olmuştur. Guatemla, İspanyol Kralı’nın Meksika Genel Valisi’ne bağlanmıştır.

1810’lu yılların başlarında, Napolyon Savaşları sonucunda, Fransız birlikleri İspanya’yı işgal etmiştir. İspanyolların Avrupa kıtasındaki yenilgileri amerika kıasındaki sömürgelerin bağımsızlık taleplerini de beraberinde getirmiştir. 1821 yılında orta amerikadaki İspanyol İmparatorluğu yıkılmış, Guatemala ve diğer Orta Amerika ülkeleri Meksika İmparatorluğunun egemenliği altına girmiştir.

İki yıl sonra, 1823 yılında, Guatemala’da toplanan orta amerika ülkelerinin temsilcileri Birleşik Orta Amerika Devletleri’ni kurma kararı almıştır. Bu Federasyon ; Guatemala, El Salvador, Honduras, Kosta Rika ve Nicaragua’dan oluşmuştur. Fakat birliği meydana getiren ülkeler arsındaki siyasi ve dini anlaşmazlıklar federasyonun ilk gününden itibaren giderek artmıştır. 1838 yılında federasyon dağılmış, birliği oluşturan ülkeler bağımsız olarak yönetilmeye başlanmıştır.

a.Temel Ekonomik Göstergeler

Ekonomiye genel bakış:	Tarım sektörü GSYİH’nın ¼’nü, ihracatların 2/3′ nü ve istihdamın yasını oluşturmaktadır. Kahve, şeker ve muz başlıca ürünlerdendir.
GSYİH:	Satınalma Gücü paritesi – 60.57 milyar $ (2006 verileri)
GSYİH – reel büyüme:	%3.9 (2006 verileri)
GSYİH – sektörel bileşim:	tarım: %22.5 endüstri: %18.8 hizmet: %58.7 (2006 verileri)
Enflasyon oranı :	%6.6 (2006 verileri) (tüketici fiyatlarında)
İş gücü:	3.85 milyon (2006 verileri)
Sektörlere göre işgücü dağılımı:	tarım %50, endüstri %15, hizmet %35 (1999 verileri)
İşsizlik oranı:	%7.5 (2003 verileri)
Endüstri:	Şeker, tekstil, giyim eşyaları, mobilya, kimyasallar, petrol, metaller, kauçuk, turizm
Endüstrinin büyüme oranı:	%4.1 (1999)
Elektrik üretimi:	7.604 milyar kWh (2004)
Elektrik tüketimi:	6.649 milyar kWh (2004)
Elektrik ihracatı:	464 milyon kWh (2004)
Elektrik ithalatı:	41 milyon kWh (2004)
Tarım ürünleri:	Şekerkamışı, mısır, muz, kahve, fasulye, büyükbaş hayvan, koyun, domuz, tavuk
İhracat:	4.097 milyar $ (2006)
İhracat ürünleri:	Kahve, şeker, muz, meyve, sebze, et, giyim eşyaları, petrol, elektrik
İhracat ortakları:	ABD %50.1, El Salvador %12.1, Honduras %7.3, Meksika %4 (2005)
İthalat:	9.118 milyar $ (2006)
İthalat ürünleri:	Yakıt, makine ve parçalar, inşaat malzemeleri, tahıl, gübre, elektrik
İthalat ortakları:	ABD %38.1, Meksika %7.6, El Salvador %4.8, Güney Kore %4.8, Panama %4.4 (2005)
Dış borç tutarı:	6.169 milyar $ (2006 verileri)
Para birimi:	Quetzal (GTQ), ABD Doları (USD), diğer.
Para birimi kodu:	GTQ; USD
Mali yıl:	Takvim yılı

c.Siyasi ve İdari Durum

Devlet Başkanı:

Álvaro COLOM CABALLEROS  9 Eylül 2007 başkanlık seçimlerinde, Sosyal Demokrat Ulusal Umut Birliği (Unidad Nacional de la Esperanza-UNE) Partisi Lideri olarak 2008-2012 dönemi için Devlet Başkanı olarak seçilmiştir. Başkan COLOM  15 Haziran 1951 tarihinde Guatemala City’de doğmuştur. San Carlos Üniversitesi (USAC)’nden Endüstri Mühendisi derecesi aldıktan sonra farklı iş alanlarında işadamı olarak çalışmış, Kamu’da ise La Paz Ulusal Fonu’nun kurucu Genel Müdürü ve Ekonomi Bakan Yardımcısı olarak görev almıştır. 2003 Başkanlık seçimlerinde Oscar Berger’e karşı kaybeden Başkan Álvaro COLOM, 9 Eylül 2007’de yapılan seçimin ilk turunda %28.23 oy oranı ile birinci çıkmış, 4 Kasım 2007’de yapılan ikinci turda ise Yurtsever Parti (Partido Patriota) adayı Otto Pérez Molina karşısında %52.82 oy oranı ile, 53 yıl sonra Guatemala’nın ilk sol eğilimli Başkanı olarak seçilmiştir.

Devlet Başkan Yardımcısı:

Dr. Rafael ESPADA, Başkan COLOM’un dava arkadaşı olup politikaya Başkan Yardımcısı adayı olarak atılmış ve 14 Ocak 2008’de yemin ederek Guatemala Başkan Yardımcısı atanmıştır. 14 Haziran 1944 tarihinde Guatemala City’de doğan Dr. ESPADA San Carlos Üniversitesi Tıp Fakültesinde doktor olmuş, uzmanlığını ise genel cerrahi ve toraks cerrahisi alanında Baylor College of Medicine (ABD) de yapmıştır. Houston, Texas’da Metodist DeBakey Kalp Merkezinde çalışmış, Baylor College of Medicine’de Kalp ve Toraks cerrahisi alanında profesör olmuştur. ABD’de görevli olduğu süre içinde de her ay Guatemala’ya gelip fakir hastalara ameliyatlar yapmıştır. Her yıl ABD’de yaklaşık 1000, Guatemala’da ise 400 kalp ve toraks ameliyatı gerçekleştirmiştir. Meslek hayatında Guatemala’da Francisco Marroquin, Meksika’da ise La Salle Üniversitelerinden Fahri Doktora, Uluslararası Rotary’den Paul Haris ödülü gibi çok sayıda ödül almıştır

Bakanlar Kurulu:

Guatemala Anayasasına göre Bakanlar Kurulu, Devlet Başkanı tarafından atanmaktadır. 13 adet Bakanlık bulunmaktadır. Ulaştırma ve Telekomünikasyon Bakanlığı, Tarım Bakanlığı, Kültür Bakanlığı, Savunma Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Eğitim Bakanlığı, Maden ve Enerji Bakanlığı, Doğal Çevre Bakanlığı, Dış İşleri Bakanlığı, İç İşleri ve Adalet Bakanlığı, Kamu Maliyesi Bakanlığı, Çalışma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı.

Yasama Organları:
Yasama Organı, Guatemala Meclisidir. Meclisin resmi ismi ‘ Congreso de la Republica ’ dır. 158 milletvekilinden oluşur.

Yargı Organları

Guatemala’daki temel kanun Guatemala Anayasasıdır. En yüksek yargı organı ise ‘Corte Suprema de Justica’ Yüksek Adalet mahkemesi’dir. Bu mahkeme 13 üyeden oluşmaktadır. 5 yıllık bir dönem için seçilirler ve kendi aralarından her yıl için bir başkan seçerler. Bu başkan aynı zamanda ülkedeki bütün yargıçların da başıdır.

Bir diğer yargı organı ‘Corte de Constitutcionalidad’ Anayasa Mahkemesi’dir. Bu mahkeme 5 üyeden oluşur. Bu yargıçları Guatemala Meclisi seçer. 5 yıllık bir dönem için seçilirler ve her yıl birisi mahkemeye başkanlık yapar. Bu mahkemenin üyelerinden bir tanesini Kongre, bir tanesini Yüksek Adalet Mahkemesi, bir tanesini Devlet Başkanı, bir tanesini ‘Universidad San Carlos de Guatemala’ Senatosu, bir tanesini de ‘Colegio de Abogados’ senatosu seçmektedir.

Resmi tam adı:	Guatemala Cumhuriyeti
Kısa şekli :	Guatemala
Yerel tam adı:	Republica de Guatemala
Yerel kısa şekli:	Guatemala
Yönetim biçimi:	Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Başkent:	Guatemala
İdari bölümler:	22 bölge; Alta Verapaz, Baja Verapaz, Chimaltenango, Chiquimula, El Progreso, Escuintla, Guatemala, Huehuetenango, Izabal, Jalapa, Jutiapa, Peten, Quetzaltenango, Quiche, Retalhuleu, Sacatepequez, San Marcos, Santa Rosa, Solola, Suchitepequez, Totonicapan, Zacapa
Bağımsızlık günü:	15 Eylül 1821 (İspanya’dan)
Milli bayram:	Bağımsızlık günü, 15 Eylül (1821)
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar:	BCIE, CACM (Orta Amerika Ortak Pazarı), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), ECLAC (Birleşmiş Milletler Latin Amerika ve Karayipler Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-24, G-77, IADB (Amerika Bölgesi Kalkınma Bankası), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), LAES, LAIA (Latin Amerika Entegrasyon Birliği), NAM, OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OPANAL, OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNU, UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTO (Dünya Ticaret Örgütü)

d.Coğrafi, Demografik Bilgiler ve Sosyal Göstergeler

Konum:	Orta Amerika, Karayip Denizi’nin kıyısında, Honduras ve Belize arasında ve Kuzey Pasifik Okyanusu kıyısında, El Salvador ve Meksika arasında yer almaktadır.
Coğrafi konumu:	15 30 Kuzey enlemi, 90 15 Batı boylamı
Haritadaki konumu:	Orta Amerika ve Karayipler
Yüzölçümü:	108,890 km²
Sınırları: toplam:	1,687 km
sınır komşuları:	Belize 266 km, El Salvador 203 km, Honduras 256 km, Meksika 962 km
Sahil şeridi:	400 km
İklimi:	tropikal; mevsimler alçak bölgelerde sıcak ve nemli, yüksek arazilerde serin yaşanır.
Arazi yapısı:	Arazi çoğunlukla dar kıyı ovaları olan dağlık bölgelerden ve engebeli kireçtaşı platolarından oluşmaktadır.
Deniz seviyesinden yüksekliği:	en alçak noktası: Pasifik Okyanusu 0 m; en yüksek noktası: Tajumulco yanardağı 4,211 m
Doğal kaynakları:	petrol, nikel, seyrek ağaçlar, hidro enerji
Arazi kullanımı:	%13.22
tarıma uygun topraklar:
daimi ekinler:	%5.6
diğer:	%81.18 (2005 verileri)
Sulanan arazi:	1,300 km² (2003 verileri)
Doğal afetler:	Dağlarda sayısız yanardağlar, arada sırada ser depremler ortaya çıkmaktadır. Karayip sahilleri kasırga ve tropikal fırtınalara meyillidirler.
Coğrafi not:	Batı kıyısında hiçbir doğal korunak yoktur.

Nüfus:	13,276,517 (Temmuz 2009 verileri)
Nüfus artış oranı:	%2.27 (2006 verileri)
Mülteci oranı:	-1.94 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)
Bebek ölüm oranı:	30.94 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
Bebek ölüm oranı:	Toplam nüfus: 69.38 yıl; erkeklerde: 67.65 yıl; kadınlarda: 71.18 yıl (2006 verileri)
Ortalama çocuk sayısı:	3.82 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
Ulus:	Guatemalalı
Nüfusun etnik dağılımı:	Melezler, yaklaşık %55, Amerika yerlileri, yaklaşık %43, beyazlar ve diğer %2
Din:	Roma Katolikleri, Protestanlar, yerel Maya inançları
Diller:	İspanyolca %60, Amerika dilleri %40 (Quiche, Cakchiquel, Kekchi, Mam, Garifuna ve Xinca’yı da içine alan 20 den fazla Kızılderili dili)
Okur yazar oranı:	15 yaş ve üzeri için veriler; toplam nüfusta: %70.6; erkekler: %78; kadınlar: %63.3 (2003 verileri)

1.BÖLÜM

GUATEMALA’NIN GENEL EKONOMİK DURUMU

a.Genel Durum

Guatemala, başkanlık sistemine dayalı demokratik cumhuriyettir.

4 yıllık süre ve bir dönem için seçilen Devlet Başkanı yürütmenin başıdır. Devlet Başkan Yardımcısı ancak 4 yıllık bekleme süresinden sonra devlet başkanlığına adaylığını koyabilmektedir.

Yasama 4 yıllık süre için seçilen 158 üyeli Cumhuriyet Kongresi tarafından temsil edilmektedir.

5 yıl görev yapan 5 üyeden oluşan Anayasa Mahkemesi ve 5 yıllık görev için seçilen 13 üyeden oluşan Yüce Divan mevcuttur.

9 Eylül 2007 tarihinde yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylardan hiçbirinin %50 üzerinde oy alamaması üzerine 4 Kasım 2007 tarihinde düzenlenen ikinci tur seçimlerde Alvaro Colom Cumhurbaşkanı seçilmiştir. 2011 Eylül ayında düzenlenmesi öngörülen genel seçimlerin öncesinde iç siyasi istikrarsızlık devam etmiştir. 23 Haziran 2010 tarihinde Maliye Bakanı Juan Alberto Fuentes, Ekonomi Bakanı Ruben Morales ile Enerji ve Madenler Bakanı Carlos Meany istifa etmişlerdir.

Uyuşturucu kaçakçılığı güzergâhlarının büyük bir bölümü Guatemala topraklarından geçmektedir. 2010 yılında uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadelede alınan önemli önlemlerden biri Guatemala Hükümeti’nin Meksikalı uyuşturucu karteli Los Zetas’ın kontrolü altında olan Alta Verapaz bölgesinde sıkıyönetim ilan etmesidir.

Guatemala’nın ABD ve sınır komşusu Meksika ile yoğun ilişkileri bulunmaktadır. İlişkilerin ana eksenini organize suçlar ve insan kaçakçılığıyla mücadele teşkil etmektedir.

Guatemala Latin Amerika’nın en fakir 10 ülkesinden biridir. Halkın %80’nin fakirlik sınırı altında yaşayan ülkede gelir dağılımında büyük bir dengesizlik mevcuttur.

Tarım ürünleri ekonominin %15’ini ve ihracatın %24’ünü oluşturmaktadır. Gıda işleme ve basit montaj sanayi Orta Amerika ve ABD pazarlarına hitap etmektedir. Son yıllarda turizm sektörü ve tekstil ihracatında bir gelişme kaydedilmiş, konfeksiyon ve geleneksel olmayan tarım ürünleri olan kış sebze ve meyveleri ile kesilmiş çiçek ihracatında artış yaşanmıştır. Ancak geleneksel ihracat ürünleri olan şeker, muz ve kahve önemini korumaya devam etmektedir.

ABD’de çalışan Guatemalalı işçilerin ülkelerine gönderdikleri döviz 3,6 milyar ABD doları civarındadır. Guatemala Orta Amerika ülkeleri arasında en çok işçi dövizi alan ülkedir. İşçi gelirleri ülkenin temel girdisi olup, ihracatının neredeyse üçte ikisine eşittir.

ABD Guatemala’nın en büyük dış ticaret ortağıdır. Guatemala, ihracatının %39’unu ve ithalatının %26’sını ABD ile yapmaktadır.

2009 yılında, yaşanan küresel ekonomik krizden ötürü ABD’de talebin düşmesi sonucu ekonomik büyüme gerçekleşmemiştir. 2010 yılında küresel durgunluğun sona ermesinin ekonomiye de olumlu yansımaları olmuş, uluslararası ticaretin canlanmasıyla Guatemala ihraç ürünlerine de talep artmıştır. 2010 yılında %2,2 oranında büyüme sağlanmıştır.

 

b.Guatemala DTÖ Dış Ticaret Verileri

											Ekim 2011
Guatemala DTÖ Verileri
TEMEL GÖSTERGELER
Nüfus (Bin, 2010)					14.388,93		Dünya ticaret Sıralamasındaki Yeri, 2010				İhracat	İthalat
GYIH (Cari, Milyon US$, 2010)					41.190,06		Mal				91	78
GYIH (Milyon Cari PPP US$, 2010)					68.203,53
Cari İşlemler Dengesi (Milyon US$, 2010)					-826,10		Ticari Hizmetler				90	93
Kişi başına dış Tic.(US$, 2008-2010)					1.729,15
Dış ticaretin GYIH ye oranı (2008-2010)					61,71
							Yıllık yüzde değişim
					2010		2005-2010		2009		2010
Reel GYIH (2005=100)					119		4		1		3
Mal ve hizmet ihracatı (2005=100)					110		2		-6		3
Mal ve hizmet ithalatı (2005=100)					104		1		-9		7

2009 yılında yaşanan küresel krizin sonucunda yavaşlayan büyüme ile birlikte, Guatemala’nın ihracat ve ithalatında düşüşlere sebep olmuştur. 2010 yılı verilerine göre mal ve hizmet ihracatı %3, mal ve hizmet ithalatı %7 artmıştır. 2010 yılında Guatemala’nın GYİH’sı Satın Alma Gücü Paritesi (PPP) ile 68 Milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

21 Temmuz 1995 de Dünya Ticaret Örgütüne dâhil olan Guatemala, 2010 yılı itibari ile ithalatta bütün mallara uygulanan gümrük vergilerinin ortalaması %5,6 ya düşürülmüştür.

Eşya ticareti					Value		Yıllık yüzde değişim
					2010		2005-2010		2009		2010
Eşya ihracatı, f.o.b. (million US$)					8.466,20		9		-7		17
Eşya ithalatı, c.i.f. (million US$)					13.837,40		6		-21		20
					2010						2010
Toplam dünya İhracatındaki Payı					0,06		Toplam Dünya İthalatındaki Payı					0,09
İhracat sektörlerinin ekonomideki kırılımı							İthalat sektörlerinin ekonomideki kırılımı
Ana ürün gruplarına göre (ITS)							Ana ürün gruplarına göre (ITS)
Tarım ürünleri					46,27		Tarım ürünleri					14,62
Yakıt ve maden ürünleri					10,99		Yakıt ve maden ürünleri					19,27
Üreticiler					42,60		Üreticiler					65,91
Ana destinasyonlar							Ana menşein göre
1. United States					38,81		1. United States					37,06
2. El Salvador					11,75		2. Mexico					11,15
3. Honduras					8,28		3. China					7,11
4. European Union (27)					5,73		4. European Union (27)					6,88
5. Mexico					5,29		5. El Salvador					4,88

Hizmet Ticareti					Değer		Yıllık yüzde değişim
					2010		2005-2010			2009	2010
Ticari Hizmetler İhracatı (million US$)					2.116,90		12		5		16
Ticari Hizmetler İthalatı (million US$)					2.350,50		10		-3		14
					2010						2010
Toplam dünya İhracatındaki Payı					0,06		Toplam Dünya İthalatındaki Payı					0,07
İhracat sektörlerinin ekonomideki kırılımı							İthalat sektörlerinin ekonomideki kırılımı
Ana hizmet kalemlerine göre							Ana hizmet kalemlerine göre
Taşımacılık					14,84		Taşımacılık					49,22
Turizm					65,09		Turizm					33,30
Diğerleri					20,07		Diğerleri					17,48

Semboller ve Kısaltmalar:

EU

European Union

…

Not available or not reported

GATS

General Agreement on Trade in Services

–

Not applicable

GYIH

Gross Domestic Product

AOA

WTO Agreement on Agriculture

GPA

Government Procurement Agreement

CRN

Central Registry of Notifications

MFN

Most Favoured Nation

DSU

Dispute Settlement Understanding

PPP

Purchasing Power Parity

EIA

Economic Integration Agreement

RTA

Regional Trade Agreement

Sources:

Eurostat, New Cronos and Comext databases; IMF, Balance of Payments Statistics and Government Finance Statistics; UNCTAD, TRAINS

database; UNSD, Comtrade database (for OECD members, UNSD-OECD Joint Trade Data Collection and Processing System);  World

Bank, World Development Indicators; WIPO, Industrial Property Statistics; WTO and national statistics.

Guatemala, Karayibler ve Latin Amerika’nın GYİMH (GDP per capita) ortalamasının 1,5 misline sahip en kalabalık ülkesidir. Tarım sektörü GYİH’nin %15 ine ve toplam iş gücünün yarısını temsil etmektedir. Tarım sektörünün ana ihracat kalemleri kahve, şeker ve muzdur. 36 yıl süren ve 1996’da sona eren iç savaşın ardından yabancı yatırımlara izin veren ve dış ticareti geliştirmeyi amaçlayan önemli reformlar hayata geçirilmesi sayesinde Guatemala makroekonomik istikrara kavuştu.

2006 yılında dahil olduğu CAFTA-DR (Dominican Republic – Central American Free Trade Agreement) ile birlikte ana tarım ürünleri dışındaki mal ve hizmetlerdeki ihracat hacmini önemli ölçüde genişletti. Bu anlaşma ile Amerika Birleşik Devletleri ile serbest ticaret başladı.

Guatemala’nın ana ihracat ürünleri; kahve, şeker, petrol, tekstil, muz, bazı meyve ve sebze, kakule bitkisidir. Guatemala’nın ana ithalat kalemleri ise; yakıt, makine ve teçhizat, ulaştırma ekipmanı, inşaat malzemesi, hububat, elektrik ve gübredir.

1.BÖLÜM

TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLER

a.Genel Değerlendirme

Türkiye ve Guatemala Dışişleri Bakanlıkları arasında ilk siyasi istişareler 8-10 Haziran 2008 tarihlerinde Ankara’da yapılmıştır.

Meksiko’daki Türkiye Büyükelçiliği Guatemala’ya akreditedir. Türkiye’nin Guatemala’da Fahri Başkonsolosu bulunmaktadır. Guatemala’nın İstanbul’da Fahri Konsolosu mevcuttur.

İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2010 yılında 28.215.684 ABD dolarıdır. Türkiye’nin Guatemala’ya ihracatı 16.308.044, Guatemala’dan ithalatı ise 11.907.640 ABD Dolarıdır.

Ülkemiz ile Guatemala arasında 14 Eylül 2007 tarihinde Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması imzalanmıştır.

Guatemala City’de 1982 yılında “Türkiye Cumhuriyeti” adlı okul hizmete girmiştir. Meksiko’daki Türk Büyükelçiliği anılan okula yardım sağlamaktadır.

Guatemala’da kayıtlı 9 Türk vatandaşı bulunmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti ile Guatemala Cumhuriyeti arasında Vize Muafiyeti anlaşması imzalanması, önemli bir diplomatik adım olmuştur.

İki Ülke arasındaki Milletlerarası Antlaşma; 6 Eylül 2004 tarihinde Guatemala City’de Türkiye Cumhuriyeti adına tam yetkili T.C. Mexico City Büyükelçisi Mehmet Nuri EZEN ile Guatemala Cumhuriyeti adına Dışişleri Bakanı Jorge Briz  ABULARACH tarafından imzalanmıştır.

Türkiye ile Guatemala arasında 6 Eylül 2004 tarihinde nota teatisi yoluyla imzalanan umuma mahsus diplomatik, hizmet ve hususi pasaportların karşılıklı olarak vizeden muaf tutulmasına dair bu antlaşma; T.C. Dışişleri Bakanlığı’nın 2 Kasım 2004 2004 tarihli ve KVDB/442510 sayılı yazısı üzerine, Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’nca 7 Aralık 2004  tarihinde onaylanmış ve sayın Cumhurbaşkanımızın imzasına sunulmuştur.

Guatemala Cumhuriyeti Kahire Büyükelçisi Sayın Antonio Malouf Gabriel 7 Mart 2006 tarihinde Türkiye’ye gelmiş ve T.C. Cumhurbaşkanı Sayın Ahmet Necdet Sezer’e “İtimat Mektubu”nu sunarak akredite olmuştur. Bu kanun, 2 Ocak 2005 tarih ve 25688 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Guatemala Cumhuriyeti Fahri Konsolosluğu 2006 Eylül ayında açılmıştır.

b.Dış Ticaret İstatistikleri

i.Türkiye’nin Guatemala’ya İhracatı

Türkiye’nin Guatemala’ya ihracatı 2011 yılında 25.8 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Sektörler bazında 15.8 milyon Dolar ile demir çelik ürünlerini 4.7 milyon dolar ile kimyevi maddeler ve mamulleri takip etmektedir.

ii.Guatemala’nın Türkiye’ye İhracatı

Türkiye’nin Guatemala’dan yaptığı ithalat 2005 yılı itibarıyla 8.5 milyon dolar seviyesine ulaşmıştır.

1.BÖLÜM:

GUATEMALA VE TÜRKİYE ARASINDAKİ TİCARET VE İŞ BİRLİĞİ ANLAŞMASI

Ülkemiz ile Guatemala arasında 14 Eylül 2007 tarihinde Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması imzalanmıştır. Bu anlaşmaya göre;

Ticari ve ekonomik gelişmeye dair yakın işbirliğine yönelik ortak ilgilerin, iki ülke arasındaki ticari mübadelenin geliştirilmesi ve artırılmasını sağlamak amaçlanmıştır. İki ülke arasındaki ticari ve ekonomik işbirliğinin artırılması amacıyla, iki ülke arasında gümrük vergileri ile malların ithalatı ve ihracatına bağlı diğer harçlar ile ilgili olarak birbirlerine en çok kayrılan ülke muamelesi uygulayacaklardır. Taraflar, kanunları ve düzenlemeleri çerçevesinde, bu amacı gerçekleştirmek üzere uygun olan tüm önlemleri alacaklardır.

Bununla birlikte, üçüncü ülkelere serbest ticaret bölgeleri, gümrük birlikleri, diğer bölgesel anlaşmalar, gelişme yolundaki ülkelerle özel düzenlemeler ve sınır ticareti çerçevesinde halihazırda verilmiş olan veya gelecekte verilecek olan imtiyaz ve avantajlara uygulanmaz.

Taraflar, mümkün olduğunca ilgili kuruşlarının ve kurumlarının sergi, fuar ve diğer teşvik edici faaliyetlere katılmasını destekleyecek, aynı zamanda, ticaret heyetleri ve şirket temsilcilerinin karşılıklı ziyaretleri ile görüşmelerini teşvik edecektir. Benzeri şekilde, tarafların her biri, kendi ülkesinde diğer tarafın milli fuarlarını mümkün olduğu ölçüde kolaylaştıracaktır.

Kaynaklar

·Guatemala Cumhuriyeti Fahri Konsolosluğu, http://www.guatemalaconsulate.org.tr

·Wikipedia, www.wikipedia.org

·WTO, Documents and Resources, www.wto.org

·Resmi Gazete, www.resmigazete.gov.tr

·T.C. Ekonomi Bakanlığı, www.ekonomi.gov.tr

·T.C. dış ticaret Bakanlığı, Dış Politika, Ülkeler, www.mfa.gov.tr

·Türkiye İhracatçılar Meclisi, İhracat Rakamları, www.tim.org.tr

·The Cafta Inteligence Center, http://www.caftaintelligencecenter.com

·CIA, World Factbook, www.cia.gov